مقاله پژوهشی
اقتصاد توسعه
حمیدرضا ارباب
چکیده
در سالهای اخیر، انتشار CO2 به یک نگرانی سراسری تبدیل شده و ازدیاد جمعیت، توسعه اقتصادی سریع و صنعتیشدن به آن دامن زده است. کشورهای منطقه منا نیز به عنوان بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده سوختهای فسیلی در جهان و مشارکت عظیم در تغییرات آبوهوایی همواره موردتوجه بودهاند. از این رو، مطالعه حاضر کرده تا تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی ...
بیشتر
در سالهای اخیر، انتشار CO2 به یک نگرانی سراسری تبدیل شده و ازدیاد جمعیت، توسعه اقتصادی سریع و صنعتیشدن به آن دامن زده است. کشورهای منطقه منا نیز به عنوان بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده سوختهای فسیلی در جهان و مشارکت عظیم در تغییرات آبوهوایی همواره موردتوجه بودهاند. از این رو، مطالعه حاضر کرده تا تأثیر متغیرهای کلان اقتصادی بر انتشار CO2 در کشورهای عضو منا را موردبررسی قرار دهد. برای دستیابی به این هدف؛ دادههای پانل سالانه از سال 1990 تا 2023 برای 19 کشور عضو منطقه منا جمعآوری شد. متغیرهای اصلی میزان سرانه انتشارCO₂ (وابسته)، نرخ شهرنشینی؛ کشاورزی؛ مصرف انرژی تجدیدپذیر؛ سرمایهگذاری مستقیم خارجی؛ سرانه مصرف اینترنت به عنوان جایگزینی برای فناوری اطلاعات و ارتباطات؛ تولید ناخالص داخلی و مجذور آن بودند که تمامی آنها از بانک جهانی استخراج شدند. با توجه به اثرگذاری وقفه متغیر وابسته بر انتشار مجدد CO₂، روش گشتاورهای تعمیمیافته (GMM) به کار گرفته شد. نتایج آزمون هانسن و سارگان در هر دو برآوردگرDifference GMM وSystem GMM ؛ اعتبار ابزارها را تأیید کردند. نتایج اصلی نشان داد که متغیرهای منتخب کلان اقتصادی تأثیر قابل توجهی بر انتشار CO₂ دارند. افزایش شهرنشینی، کشاورزی، سرمایهگذاری مستقیم خارجی،GDP ، (مصرف انرژی تجدیدپذیر) منجر به افزایش (کاهش) انتشار CO₂ میشوند. همچنین، رابطه بین GDP و انتشار CO₂ به صورت غیرخطی و معکوس تأیید شد (معکوس منحنی U شکل).
مقاله پژوهشی
اقتصاد پولی-اقتصاد مالی
فرشید احمدی فارسانی؛ عبدالناصر درخشان؛ علیرضا آبرود
چکیده
مطالعه حاضر تأثیر کیفیت حکمرانی را بر توسعه بخش مالی با استفاده از مجموعه دادههای تجربی منتخبی از کشور خاورمیانه برای دوره 1996-2022 را بررسی میکند. برای این منظور، شاخص کل کیفیت حکمرانی و شش بٌعد شاخص کیفیت حکمرانی (ابعاد مسئولیتپذیری، ثبات سیاسی و عدم وجود خشونت/تروریسم، کارایی دولت، کیفیت نظارتی، کنترل فساد، حاکمیت قانون) بر توسعه ...
بیشتر
مطالعه حاضر تأثیر کیفیت حکمرانی را بر توسعه بخش مالی با استفاده از مجموعه دادههای تجربی منتخبی از کشور خاورمیانه برای دوره 1996-2022 را بررسی میکند. برای این منظور، شاخص کل کیفیت حکمرانی و شش بٌعد شاخص کیفیت حکمرانی (ابعاد مسئولیتپذیری، ثبات سیاسی و عدم وجود خشونت/تروریسم، کارایی دولت، کیفیت نظارتی، کنترل فساد، حاکمیت قانون) بر توسعه بخش مالی با رویکرد رگرسیون پانل کوانتایل برآورد میشود. دلیل بکارگیری این تکنیک مبتنی بر این استدلال است که تأثیر کیفیت حکمرانی مشروط به سطح موجود توسعه مالی است و سیاستهای توسعه مالی حاکمیتی برای مؤثر بودن، باید در کشورهای دارای سطح پایین، متوسط و متفاوت تنظیم شوند. برآورد تجربی بر اساس رگرسیون کوانتایل نشان داد که شاخص کیفیت حکمرانی کل و ابعاد مختلف آن اثرات مثبت و قابل توجهی در اکثر کوانتایلها دارد. بعلاوه، در بیشتر موارد، تأثیر کیفیت حکمرانی از نظر بزرگی در چندکهای بالای بیشتر است. یافتههای تجربی این مطالعه نشان میدهد که تفاوتها در بهبود نهادهای حاکمیتی دلیل تفاوتهای بین کشورها از نظر توسعه بخش مالی را توضیح میدهد. بر اساس نتایج مستخرج از یافتهها؛ پیشنهاد میگردد تا مقامات با توسعه شهرنشینی و تسهیل ورود به دهکده جهانی، مقدمات توسعه سیستمهای مالی را فراهم کنند
مقاله پژوهشی
اقتصاد رشد و توسعه
سمیرا متقی؛ نسرین منصوری؛ علیرضا آبرود
چکیده
ایجاد شرایط لازم در جهت ارتقای رشد اقتصادی مستمر و باثبات، یکی از اهداف کلان اقتصادی کشورها است. آزادی اقتصادی یکی از عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی به شمار میآید که از طریق آزادی تجاری، حذف موانع غیرضروری دولتی، حق مالکیت میتواند موجب انگیزه برای سرمایهگذاری، ارتقای سطح مهارتها و انتقال فناوری شده و زمینهساز توسعه فعالیتهای ...
بیشتر
ایجاد شرایط لازم در جهت ارتقای رشد اقتصادی مستمر و باثبات، یکی از اهداف کلان اقتصادی کشورها است. آزادی اقتصادی یکی از عوامل مؤثر بر رشد اقتصادی به شمار میآید که از طریق آزادی تجاری، حذف موانع غیرضروری دولتی، حق مالکیت میتواند موجب انگیزه برای سرمایهگذاری، ارتقای سطح مهارتها و انتقال فناوری شده و زمینهساز توسعه فعالیتهای مولد گردد؛ لذا هدف اصلی این مطالعه بررسی تأثیر آزادی اقتصادی بر رشد اقتصادی در کشورهای منتخب توسعهیافته (OECD) و کشورهای درحالتوسعه (منتخب منا) در دوره زمانی 1998-2022 و با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم یافته است.نتایج تحقیق حاکی از این است میان تورم با رشد اقتصادی در دو گروه کشور موردمطالعه رابطه معکوس و معناداری وجود دارد؛ درحالیکه رابطه بین آزادی اقتصادی، سرمایهگذاری مستقیم خارجی، درجه باز بودن تجاری، رشد دوره قبل و هزینههای دولتی بر روی رشد اقتصادی در دو گروه کشور مورد بررسی، مستقیم و معنادار بوده است. ازآنجاییکه آزادی اقتصادی بیشترین تأثیر را بر رشد دارد میتوان اذعان داشت که بهبود آزادی اقتصادی موجب انگیزه برای انواع سرمایهگذاریها، انباشت مهارتها و همچنین انتقال فناوری و استفاده کارآمد از سرمایهگذاریها و افزایش قدرت و رقابتپذیری و در نتیجه موجب تحقق رشد اقتصادی باثبات خواهد شد.
مقاله پژوهشی
داده ستاده
پرویز رستم زاده؛ معصومه محمدی؛ زینب یادگار
چکیده
یکی از مهمترین اجزای تشکیل دهنده اقتصاد هر کشوری از جمله ایران، بخش صنعت میباشد که از زیر بخشهای مختلفی تشکیل شده است. تحریمهای نفتی اعمال شده علیه ایران، به صورت مستقیم و غیرمستقیم، بخش صنعت را به دلیل نقش مهمی که در رشد و توسعه اقتصادی ایفا میکند هدف قرار دادهاند. در پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر تحریمهای نفتی و برجام ...
بیشتر
یکی از مهمترین اجزای تشکیل دهنده اقتصاد هر کشوری از جمله ایران، بخش صنعت میباشد که از زیر بخشهای مختلفی تشکیل شده است. تحریمهای نفتی اعمال شده علیه ایران، به صورت مستقیم و غیرمستقیم، بخش صنعت را به دلیل نقش مهمی که در رشد و توسعه اقتصادی ایفا میکند هدف قرار دادهاند. در پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر تحریمهای نفتی و برجام بر جایگاه بخش صنعت و زیر بخشهای صنعتی در اقتصاد ایران، به ترتیب با به کارگیری نظریه شبکههای پیچیده، سه شبکه 9 بخشی شامل بخش صنعت، مربوط به قبل از اعمال تحریمهای نفتی (سال 1380)، بعد از اعمال تحریمهای نفتی (سال 1390) و پس از امضای برجام (سال 1395) تشکیل و سپس سه شبکه 49 بخشی شامل زیر بخشهای صنعتی، مربوط به قبل از اعمال تحریمهای نفتی، بعد از اعمال تحریمهای نفتی و پس از امضای برجام در نظر گرفته میشود. در این پژوهش با استفاده از معیارهای مرکزیت رویکردی ارائه میگردد تا تأثیر تحریمها و برجام بر جایگاه ارتباطات بخش صنعت و زیر بخشهای آن با سایر بخشها در اقتصاد ایران مشخص شود. مطابق با نتایج به دست آمده تحریمها و برجام تأثیر قابل توجهی بر جایگاه بخش صنعت نداشته است. علاوه بر این، یافتهها نشان میدهد تأثیر تحریمها و برجام بر زیر بخشهای صنعتی یکسان نمیباشد. مهمترین و اساسیترین بخش صنعتی ایران در هر سه سال مورد بررسی بخش تولید مواد غذایی و آشامیدنی میباشد که اهمیت آن در شبکه اقتصادی پس از اعمال تحریمها کاهش و پس از امضای برجام افزایش یافته است.
مقاله پژوهشی
اقتصاد سلامت
آتنا سلمان پور احمدی؛ محمد رضا آرمان مهر؛ سیدمحمد حسن حسینی؛ سعید راسخی
چکیده
رخه عمر محصول نشانگر دوره زمانی از معرفی محصول تا افول آن می باشد و شناسایی آن برای هر شرکت تولیدی اهمیت دارد. چرا که با شناخت این چرخه و رفتار متغیرهای موثر در هر دوره، شرکت میتواند ضمن افزایش تولید و فروش محصول، زمان افول محصول را نیز به تاخیر بیاندازد. هدف اصلی پژوهش حاضر، مدلسازی پویای رقابت پذیری و افزایش میزان تولید و فروش محصولات ...
بیشتر
رخه عمر محصول نشانگر دوره زمانی از معرفی محصول تا افول آن می باشد و شناسایی آن برای هر شرکت تولیدی اهمیت دارد. چرا که با شناخت این چرخه و رفتار متغیرهای موثر در هر دوره، شرکت میتواند ضمن افزایش تولید و فروش محصول، زمان افول محصول را نیز به تاخیر بیاندازد. هدف اصلی پژوهش حاضر، مدلسازی پویای رقابت پذیری و افزایش میزان تولید و فروش محصولات شرکتهای دارویی در چارچوب چرخه عمر می باشد. برای این منظور از رویکرد ترکیبی پویایی شناسی سیستم و اقتصادسنجی استفاده می کند و دو عامل مهم در رقابت پذیری تولید دارو یعنی شبکه توزیع پایدار و کیفیت تولید بررسی شده است. با توجه به مصرف بالای آنتی بیوتیک در ایران، در این پژوهش، داروی آموکسی سیلین شرکت فارابی انتخاب شده و شبیه سازی برای دوره زمانی 1408-1381 انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد: اولاً، میزان دسترسی مصرف کننده، پوشش جغرافیایی دارو، وکیفیت دارو بر چرخه عمر محصول تاثیر مثبت دارند. ثانیاً، تاثیر این عوامل در مرحله بلوغ و همچنین در مرحله افول محصول بیشتر است. با توجه به اینکه به نظر می رسد آموکسی سیلین به مرحله افول خود رسیده است، به شرکت فارابی پیشنهاد می شود با اتخاذ سیاست های ارتقای کیفیت توزیع و کیفیت تولید دارو، دوره عمر محصول و فروش آن را در سطح مطلوبی نگه دارند
مقاله پژوهشی
اقتصاد رشد و توسعه
رمضانعلی عرشیان؛ کریم امامی؛ کامبیز پیکارجو
چکیده
در مطالعه حاضر به بررسی اثرات آستانهای نقش حاکمیتی دولت در رابطه مابین کسری مالی و سیاستهای مالیاتی با شاخص رشد و رفاه اقتصادی طی سالهای 1400-1365 و بکارگیری رویکرد آستانهای انتقال ملایم (STAR) پرداخته شد. نتایج قسمت غیرخطی مدل، وجود رابطه مثبت متغیرهای درآمدهای مالیاتی و قیمت نفت با شاخص رشد و رفاه اقتصادی را نشان میدهد. همچنین ...
بیشتر
در مطالعه حاضر به بررسی اثرات آستانهای نقش حاکمیتی دولت در رابطه مابین کسری مالی و سیاستهای مالیاتی با شاخص رشد و رفاه اقتصادی طی سالهای 1400-1365 و بکارگیری رویکرد آستانهای انتقال ملایم (STAR) پرداخته شد. نتایج قسمت غیرخطی مدل، وجود رابطه مثبت متغیرهای درآمدهای مالیاتی و قیمت نفت با شاخص رشد و رفاه اقتصادی را نشان میدهد. همچنین متغیرهای اندازه دولت، کسری مالی، نرخ ارز و تورم به ترتیب منجر به کاهش7 درصدی، 17 درصدی، 25 درصدی و 17 درصدی رشد و رفاه اقتصادی میشوند. به دلیل آنکه رابطه مالی عامل اساسی در انتقال بی ثباتی قیمت نفت به سایر بخشهای اقتصاد محسوب میشود، انضباط مالی تنها راهکار مواجهه عاقلانه با کسری مالی و ناپایداری ارزی و مالی است. به همین جهت واکسینه کردن اقتصاد در برابر بی ثباتی درآمدهای نفتی از طریق قطع ارتباط مخارج جاری دولت با درآمد نفت امری ضروری است. همچنین لازم است در خصوص نحوه هزینه کرد درآمدهای نفتی قوانین موجود در خصوص ذخیره بخشی از درآمدهای نفتی در صندوق توسعه ملی با ضمانت اجرایی بیشتری انجام شود. همچنین پیشنهاد می شود که دولت با کوچک کردن بدنه خود فضا را برای بخش خصوصی و سرمایه گذاری خارجی فراهم سازد، با ورود سرمایه گذاری مستقیم خارجی و توسعه بازارهای مالی، درآمد ارزی دولت افزایش یافته و در نتیجه با رشد درآمدهای ارزی دولت، ارزش پول ملی نیز افزایش می یابد که میتواند در رشد و رفاه اقتصادی کشور موثر واقع گردد.
مقاله پژوهشی
اقتصاد توسعه
رضا رحمتی؛ یاور عزیزی
چکیده
از مهم ترین مباحثی که پیرامون توسعه مطرح میشود ارتباط بین کنشگر فردی و دولت در راستای ارتقای جامعه و رسیدن به توسعه است. افراد به موجب کارویژه تحرک اجتماعی، نقش بسیاری در روند کارکرد دولت دارند و میتوانند نقش عمیقی در روند توسعه بازی کنند .یکی از ویژگیهای نظام رانتیر، تبدیل کردن نظام اجتماعی به یک سیستم رانتی است. در رفت وآمد بین سیستم ...
بیشتر
از مهم ترین مباحثی که پیرامون توسعه مطرح میشود ارتباط بین کنشگر فردی و دولت در راستای ارتقای جامعه و رسیدن به توسعه است. افراد به موجب کارویژه تحرک اجتماعی، نقش بسیاری در روند کارکرد دولت دارند و میتوانند نقش عمیقی در روند توسعه بازی کنند .یکی از ویژگیهای نظام رانتیر، تبدیل کردن نظام اجتماعی به یک سیستم رانتی است. در رفت وآمد بین سیستم سیاسی و اجتماعی، خلق و خوهای ناشی از رانت بر روی عملکردهای متقابل دولت-جامعه تاثیر میگذارد. این ارتباط و تاثیرگذاریها در جوامع رانتیر که اقتصاد برپایه یک موهبت الهی میباشد بیشتر است؛ برای مثال دولتهای رانتیر خاورمیانه ای که اقتصادشان پیرامون نفت تنفس میکند که در آنها روند شکل گیری خلق وخوهای اجتماعی به دو دوره پیشانفتی و پسانفتی تقسیم میشود، کیفیت خلق و خوهای فردی و اجتماعی نیز بر پایه نظام آبیاری-کشاورزی ( پیشانفتی ) و برپایه اعتیاد نفتی (پسانفتی) تقسیم بندی شده است. برای نمونه، ایران به عنوان کشور نفتی که اتفاقا از ویژگی های یک دولت رانتیر نیز برخوردار است، به واسطه نقش تعیین کننده نفت قابل تحلیل است.
مقاله پژوهشی
اقتصاد انرژی
صباح محمدرضا فیصل؛ تقی ابراهیمی سالاری؛ مژگان بهمنی
چکیده
انرژیهای تجدیدپذیر نقش مهمی در تبدیل انرژی پاک و کاهش انتشار کربن ایفا میکند. بنابراین، درک روند و عوامل مؤثر بر توزیع انرژیهای تجدیدپذیر و نابرابری بین کشورها ضروری است. از اینرو، هدف پژوهش حاضر، مقایسه عوامل موثر بر مصرف انرژیهای تجدیدپذیر در جوامع صنعتی و در حال توسعه با رویکرد جدید پانل رگرسیون چندک لحظهای (MMQREG) طی دوره ...
بیشتر
انرژیهای تجدیدپذیر نقش مهمی در تبدیل انرژی پاک و کاهش انتشار کربن ایفا میکند. بنابراین، درک روند و عوامل مؤثر بر توزیع انرژیهای تجدیدپذیر و نابرابری بین کشورها ضروری است. از اینرو، هدف پژوهش حاضر، مقایسه عوامل موثر بر مصرف انرژیهای تجدیدپذیر در جوامع صنعتی و در حال توسعه با رویکرد جدید پانل رگرسیون چندک لحظهای (MMQREG) طی دوره زمانی 1990- 2022 است. نتایج نشان داد که عوامل مختلف اثرات متفاوتی بر توسعه انرژیهای پاک در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه دارد. نتایج بیانگر این است که مصرف انرژی، توسعه مالی و انتشار کربن سبب کاهش مصرف انرژیهای تجدیدپذیر در کشورهای توسعه یافته میشود. در حالی که مصرف انرژی و توسعه مالی به توسعه انرژیهای پاک در کشورهای در حال توسعه کمک میکند. بهرحال، رشد اقتصادی توسعه انرژیهای پاک در کشورهای توسعه یافته را افزایش میدهد اما در کشورهای در حال توسعه، سبب کاهش توسعه انرژیهای سبز میشود. بعلاوه، نتایج نشان داد که افزایش جهانی شدن، مصرف انرژیهای سبز را در هر دو گروه کشورها افزایش میدهد. از اینرو، مقامات کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه برای دستیابی به اهداف بیطرفی کربن و توسعه پایدار، باید عوامل متناسب با هر جامعه را برای توسعه انرژیهای پاک در نظر بگیرند.
مقاله پژوهشی
اقتصاد رشد و توسعه
محسن محمدی خیاره؛ رضا مظهری؛ زرین تابع
چکیده
رابطه پویا بین رانت منابع طبیعی و رشد اقتصادی همواره با تناقض «نفرین منابع» همراه بوده است، اما نقش کارآفرینی به عنوان مکانیسم تعدیلگر این رابطه کمتر بررسی شده است. این مطالعه با تمرکز بر اقتصادهای نفتی و غیرنفتی، به تحلیل همزمان تأثیر رانت منابع و فعالیتهای کارآفرینانه بر رشد اقتصادی می پردازد تا شکاف موجود در ادبیاتِ ارتباط ...
بیشتر
رابطه پویا بین رانت منابع طبیعی و رشد اقتصادی همواره با تناقض «نفرین منابع» همراه بوده است، اما نقش کارآفرینی به عنوان مکانیسم تعدیلگر این رابطه کمتر بررسی شده است. این مطالعه با تمرکز بر اقتصادهای نفتی و غیرنفتی، به تحلیل همزمان تأثیر رانت منابع و فعالیتهای کارآفرینانه بر رشد اقتصادی می پردازد تا شکاف موجود در ادبیاتِ ارتباط سه جانبه این متغیرها را پر کند. با استفاده از داده های پانلی ۲۰۲۰-۲۰۰۶ و روش گشتاورهای تعمیم یافته (GMM)، یافته ها نشان می دهد در اقتصادهای نفتی، اگرچه رانت منابع به تنهایی اثرات سرکوبگرانه بر رشد دارد، همگرایی آن با کارآفرینی از طریق هدایت ثروت به بخش های مولد، به طور معناداری عملکرد اقتصادی را بهبود می بخشد. در مقابل، در اقتصادهای غیرنفتی، کارآفرینی مستقل از رانت، محرک اصلی رشد است و بر ضرورت نوآوری و تنوع بخشی تأکید دارد. همچنین، کیفیت نهادی در اقتصادهای نفتی به عنوان شرط اساسی تعیین کننده جهت اثرگذاری رانت منابع (مثبت یا منفی) شناسایی شد. این نتایج، سیاستگذاری های یکپارچه مبتنی بر تقویت نهادها، توسعه اکوسیستم های کارآفرینی و کاهش وابستگی به منابع را به عنوان پیشنیاز رشد پایدار در کشورهای متکی بر منابع طبیعی پیشنهاد می کند.
مقاله پژوهشی
اقتصاد توسعه
مهدی محمدی راز؛ مریم شریف نژاد؛ محمد حسن فطرس
چکیده
پیامدهای منفی ناشی از گسترش فعالیتهای تولیدی اقتصاد شامل بحرانهای آب و هوایی ناشی از سوخت-های فسیلی و بحران پایان پذیری ذخایر این سوختها توجهها را معطوف به جایگزینی انرژی تجدیدپذیر با منابع انرژی تجدیدناپذیر نموده است و مطالعات گسترده در این زمینه شکل گرفته که عوامل تأثیرگذار بر مصرف سوخت های پاک را بررسی نماید. مطالعه حاضر ...
بیشتر
پیامدهای منفی ناشی از گسترش فعالیتهای تولیدی اقتصاد شامل بحرانهای آب و هوایی ناشی از سوخت-های فسیلی و بحران پایان پذیری ذخایر این سوختها توجهها را معطوف به جایگزینی انرژی تجدیدپذیر با منابع انرژی تجدیدناپذیر نموده است و مطالعات گسترده در این زمینه شکل گرفته که عوامل تأثیرگذار بر مصرف سوخت های پاک را بررسی نماید. مطالعه حاضر در این راستا به بررسی اثر نابرابری توزیع درآمد و برخی دیگر از متغیرهای کلان اقتصادی بر مصرف انرژی تجدیدپذیر در کشورهای درحال توسعه طی دوره 1990 تا 2022 با استفاده از روش خودرگرسیون با وقفه های گسترده توزیعی روش میانگین گروهی یا ARDL-PMG پرداخته است. نتایج حاکی از اثر منفی و معنی دار نابرابری توزیع درآمد و اثر مثبت و معنی دار تولید ناخالص داخلی بر مصرف انرژی تجدید پذیر است که ضرورت توجه به اهمیت کاهش نابرابری اقتصادی جهت دستیابی به اهداف محیط زیستی توسعه را روشن میسازد. همچنین اثر بازبودن تجاری منفی و اثر قیمت حقیقی نفت مثبت بدست آمد. با توجه به نتایج تحقیق پیشنهاد میشود سیاستگذاران و تصمیم-گیرندگان اقتصادی در برنامههای توسعهای خود نتایج این تحقیق و تحقیقات مشابه را در راستای کاهش اثرات زیست محیطی فعالیتهای تولیدی اقتصاد و دستیابی به انرژیهای پاک که محور توسعه پایدار است مدنظر قرار دهند.
مقاله پژوهشی
اقتصاد ایران
سید تقی عادل؛ سجاد برخورداریدورباش؛ قهرمان عبدلی
چکیده
اقتصاد کشورها در آینده میتواند تحت تأثیر تغییرات و روندهای مهمی باشد و بر همین اساس اقتصاد نفتی ایران نیز در آینده از کلانروندهایی تأثیر میپذیرد که شناسایی آنها میتواند موازنه را به نفع بهبود آن تغییر دهد. بنابراین هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل کلان روندهای اقتصاد نفتی ایران در افق 2030 با رویکرد آیندهپژوهی است. روش پژوهش کاربردی-توسعهای ...
بیشتر
اقتصاد کشورها در آینده میتواند تحت تأثیر تغییرات و روندهای مهمی باشد و بر همین اساس اقتصاد نفتی ایران نیز در آینده از کلانروندهایی تأثیر میپذیرد که شناسایی آنها میتواند موازنه را به نفع بهبود آن تغییر دهد. بنابراین هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل کلان روندهای اقتصاد نفتی ایران در افق 2030 با رویکرد آیندهپژوهی است. روش پژوهش کاربردی-توسعهای و از منظر گردآوری اطلاعات، تلفیقی است. در بخش کیفی و اکتشافی از طریق پیمایش محیطی ابتدا کلانروندهای تأثیرگذار بر تغییرات حوزه اقتصاد نفتی شناسایی میشوند و به دنبال آن پیشرانهای مهم از این کلانروندها استخراج و شناسایی و سپس تحلیل میشوند. یافتهها نشان داد که در تبیین آینده اقتصاد نفتی ایران چهار کلانروند مهم نقش تأثیرگذاری بر آینده دارند. کلانروند اول؛ تغییرات فناوری است که با 5 پیشران؛ همگرایی و تحول دیجیتال، یادگیری ماشین و هوش مصنوعی، ایجاد بازارهای جدید، افزایش بهرهوری نیروی کار و اقتصادی با چهره انسانی معرفی و تحلیل شدهاند. در کلانروند مسایل سیاسی نیز سه پیشران مهم؛ افزایش نوسانهای ژئوپلتیکی و سیاسی، تحریمهای بینالمللی و همگرایی در ارزشهای سیاسی وجود دارند. کلانروند مسایل زیست محیطی با سه پیشران؛ کربنزدایی از اقتصاد، افزایش اهمیت پایداری زیستمحیطی و محدودیت منابع تعریف و تبیین شده و در نهایت کلانروند مسایل جمعیتی با چهار پیشران؛ افزایش جمعیت، بهمخوردن موازنه جمعیت، افزایش شهرنشینی و افزایش تنوع جمعیتی بازار کار معرفی و تحلیل شده است. ضمن با ارزش بودن همه این پیشرانها برای اقتصاد نفتی ایران، از هر کدام پیشرانها فرصتها و تهدیدهایی را شناسایی و احصا شده است.
مقاله پژوهشی
اقتصاد منطقه ای
درسا فتوحی؛ مجتبی رفیعیان؛ رضا اکبری
چکیده
نوآوری، یکی از مهمترین عوامل توسعه، از جایگاه ویژهای در جوامع کنونی برخوردار است. مناطق ویژه علم و فناوری با ساختمانهای فیزیکی فعالیتهای با فناوری بالا و بسیاری از روابط ایجاد شده در محیطها با دانشگاه، پژوهشها و صنعت ارتباط دارند. یکی از ویژگیهای مهم مناطق علم و فناوری ایجاد محیط زندگی جذاب و ارتقاء کیفیت زندگی در محدوده ...
بیشتر
نوآوری، یکی از مهمترین عوامل توسعه، از جایگاه ویژهای در جوامع کنونی برخوردار است. مناطق ویژه علم و فناوری با ساختمانهای فیزیکی فعالیتهای با فناوری بالا و بسیاری از روابط ایجاد شده در محیطها با دانشگاه، پژوهشها و صنعت ارتباط دارند. یکی از ویژگیهای مهم مناطق علم و فناوری ایجاد محیط زندگی جذاب و ارتقاء کیفیت زندگی در محدوده میباشد. منطقه ویژه علم و فناوری استان یزد به واسطه کانونهای تعریف شده، از مزیتهای فراوان برخوردار میباشد. پراکندگی مراکز منطقه، عدم توجه لازم به پتانسیلها و خلاء ناشی از عدم خوشهبندی کامل منطقه مساله بزرگی پیشروی برنامهریزی منطقهای است، پژوهش پیشرو کوشیده تا به سنجش قابلیت خوشهبندی مراکز منطقه ویژه استان یزد و میزان افتراق و اشتراک این مراکز بپردازد. پژوهش از نوع کاربردی و توصیفی-تحلیلی میباشد که با استفاده از مطالعه اسناد و ابزارهای مطالعه میدانی به جمعآوری داده پیرامون محدوده، پرداخته و با استفاده از روش تحلیل تم، دستهبندی شاخصهای خوشه نوآوری انجام، درستی آن با استفاده از ضریب کاپا تایید گشته و با استفاده از مصاحبه و پرسشنامه و روش خوشهبندی سلسله مراتبی به تعیین امکان خوشهبندی خوشههای محصول محدوده پرداخته و پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ تایید گشته است. نتایج به دستآمده حاکی از آن است که خوشهها قابلیت تجمیع و تبدیل شدن به خوشه نوآوری را دارند و تا تجمیع سه خوشه با یکدیگر این روند منطقی است و دیگر خوشهها نیز مانند خوشه کاشی و سرامیک، خوشه محصولات کنجدی و... قابلیت تبدیل شدن به خوشه نوآوری به تنهایی را نیز دارا هستند.
مقاله پژوهشی
اقتصاد بخش عمومی
روزه مهدی؛ سارا قبادی؛ امجد صبحی صاحب؛ حسین شریفی رنانی
چکیده
سرمایهداری رفاقتی از یک سو به واسطه تخصیص بودجه به صنایع تحت حمایت دولت، زمینه استفاده از تکنولوژیهای پاک و در نتیجه کاهش انتشار دیاکسید کربن را فراهم میکند و از سوی دیگر با تضعیف قدرت رقابتپذیری و ایجاد اختلال در تخصیص بهینه منابع، منجر به افزایش انتشار دیاکسید کربن می-شود. مقاله حاضر با هدف تحلیل اثر سرمایهداری رفاقتی ...
بیشتر
سرمایهداری رفاقتی از یک سو به واسطه تخصیص بودجه به صنایع تحت حمایت دولت، زمینه استفاده از تکنولوژیهای پاک و در نتیجه کاهش انتشار دیاکسید کربن را فراهم میکند و از سوی دیگر با تضعیف قدرت رقابتپذیری و ایجاد اختلال در تخصیص بهینه منابع، منجر به افزایش انتشار دیاکسید کربن می-شود. مقاله حاضر با هدف تحلیل اثر سرمایهداری رفاقتی بر انتشار دیاکسیدکربن در منتخبی از کشورهای اوپک طی دوره زمانی 2023-1996 با استفاده از روش PQARDL انجام شد. نتایج نشان میدهد که در کوتاهمدت سرمایهداری رفاقتی در کوانتایل پایین و میانی منجر به کاهش انتشار دیاکسیدکربن شده، در حالیکه در بلندمدت در کوانتایل میانی و بالا به افزایش انتشار دیاکسیدکربن انجامیده است. از طرفی مصرف سوختهای فسیلی، تولیدناخالص داخلی و ارزش افزوده صنایع در کوتاهمدت و بلندمدت اثر مثبت بر انتشار دیاکسیدکربن داشتهاند. جمعیت در کوتاهمدت در تمام کوانتایلها بیتاثیر بوده اما در بلندمدت اثر مثبت بر انتشار دیاکسیدکربن داشته است. نتایج آزمون والد نشان میدهد که در بلندمدت سرمایهداری رفاقتی، مصرف سوختهای فسیلی، تولید ناخالص داخلی و جمعیت اثر نامتقارن و ارزش افزوده صنایع اثر متقارن بر انتشار دیاکسیدکربن داشتهاند، اما در کوتاهمدت اثر تمامی متغیرهای مستقل بر انتشار دیاکسیدکربن متقارن بوده است.
مقاله پژوهشی
اقتصاد سنجی
محمد رفیعی کشتیبان؛ طاهره آخوند زاده یوسفی؛ محمد سخنور
چکیده
نوسانات بازار سهام ایران، بهعنوان یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی کشور، همواره تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله نااطمینانیهای سیاستهای اقتصادی داخلی و خارجی قرار دارد. این نااطمینانیها در محیط اقتصادی میتواند توانایی سیستم مالی یک کشور را در تخصیص بهینه منابع و پشتیبانی از رشد اقتصادی به میزان قابل توجهی تضعیف نماید. از ...
بیشتر
نوسانات بازار سهام ایران، بهعنوان یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی کشور، همواره تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله نااطمینانیهای سیاستهای اقتصادی داخلی و خارجی قرار دارد. این نااطمینانیها در محیط اقتصادی میتواند توانایی سیستم مالی یک کشور را در تخصیص بهینه منابع و پشتیبانی از رشد اقتصادی به میزان قابل توجهی تضعیف نماید. از سوی دیگر، یکی از مهمترین صنایع موجود در بازار سهام ایران صنعت پتروشیمی است که بهعنوان صنعت راهبردی و مادر و منبع تغذیه سایر بخشها، نقش اساسی را در اقتصاد کشور ایفا مینماید. از اینرو، هدف این پژوهش، بررسی اثرات نااطمینانی سیاست اقتصادی جهانی به همراه نااطمینانی متغیرهای نرخ ارز، تورم و قیمت نفت بر بازده سهام صنعت پتروشیمی در بازار سهام ایران در دورههای پر بازده و کم بازده این صنعت میباشد. در این راستا از داده-های ماهانه بازه زمانی 1388:1 تا 1402:12 و از رهیافت غیرخطی مارکف سوئیچینگ استفاده شده است. نتایج مطالعه حاکی از آن است که نااطمینانی سیاست اقتصادی جهانی اثرات نامتقارنی بر بازده سهام صنعت پتروشیمی در رژیمهای متفاوت کم بازده و پر بازده دارد. همچنین، نااطمینانیهای نرخ ارز و قیمت نفت تنها در رژیم پر بازده و نااطمینانی نرخ تورم در رژیم کم بازده، اثرات معناداری بر بازدهی صنعت پتروشیمی در بازار سهام ایران دارند.
مقاله پژوهشی
اقتصاد انرژی
میثم پاشایی؛ صالح قویدل دوستکوئی؛ مسعود صوفی مجید پور
چکیده
هدف این پژوهش، تحلیل روند رشد فناوری هوش مصنوعی و ارزیابی اثرات آن بر مصرف انرژی در ایالات متحده آمریکا و استفاده از نتایج آن برای ایران است. بهمنظور سنجش سطح توسعه این فناوری، از دو شاخص جایگزین شامل تعداد اختراعات ثبتشده در حوزه هوش مصنوعی و سهم این اختراعات از کل ثبت اختراعات استفاده شد. برای مدلسازی رشد فناوری، از تابع لجستیک ...
بیشتر
هدف این پژوهش، تحلیل روند رشد فناوری هوش مصنوعی و ارزیابی اثرات آن بر مصرف انرژی در ایالات متحده آمریکا و استفاده از نتایج آن برای ایران است. بهمنظور سنجش سطح توسعه این فناوری، از دو شاخص جایگزین شامل تعداد اختراعات ثبتشده در حوزه هوش مصنوعی و سهم این اختراعات از کل ثبت اختراعات استفاده شد. برای مدلسازی رشد فناوری، از تابع لجستیک بهره گرفته شد که توانایی مناسبی در توصیف الگوهای رشد اشباعشونده دارد. یافتهها نشان دادند که هر دو شاخص با رشد سریع همراه بوده و نقطه میانی رشد در هر دو حالت، سال ۲۰۲۴ برآورد میشود. همچنین، سطح اشباع برای تعداد اختراعات حدود سال ۲۰۵۰ و برای سهم اختراعات حدود سال ۲۰۶۰ پیشبینی شد. در ادامه، با استفاده از دو سناریوی پیشبینی، تأثیر رشد هوش مصنوعی بر مصرف انرژی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج مدلسازی تابع تقاضای انرژی با بهرهگیری از مدل سری زمانی ساختاری نشان داد که متغیرهای مرتبط با هوش مصنوعی اثر مثبت و معناداری بر مصرف انرژی دارند. این یافته ها می تواند برای سرمایه گذاری در هوش مصنوعی در ایران مفید باشد و باید توجه شود که گسترش مراکز دیتا و غیره که در ایران در مرحله شروع است می تواند مصرف انرژی را افزایش دهد.
