مقالات پژوهشی
حسن دلیری؛ نادر مهرگان
چکیده
شاخص جای پای اکولوژیک، یکی از مهم‌ترین ابزارها برای اندازه‌گیری اثرات فعالیت های اقتصادی و اجتماعی جوامع بر محیط‌زیست است. این شاخص می تواند مقدار فشاری را که برای تأمین نیازهای مصرفی، بر جغرافیا وارد می‌شود، اندازه‌گیری کند. با توجه به اهمیت این شاخص و عدم محاسبه آن برای استان‌های ایران، در مطالعه حاضر، این شاخص برای استان‌های ...
بیشتر
شاخص جای پای اکولوژیک، یکی از مهم‌ترین ابزارها برای اندازه‌گیری اثرات فعالیت های اقتصادی و اجتماعی جوامع بر محیط‌زیست است. این شاخص می تواند مقدار فشاری را که برای تأمین نیازهای مصرفی، بر جغرافیا وارد می‌شود، اندازه‌گیری کند. با توجه به اهمیت این شاخص و عدم محاسبه آن برای استان‌های ایران، در مطالعه حاضر، این شاخص برای استان‌های ایران اندازه‌گیری و مقایسه شده است. به‌عبارت‌دیگر شاخص جای پا، برای هر یک از ساکنان استان‌های ایران، در بخش‌های مصرفی غذا، کالا و خدمات، حمل‌ونقل، و مسکن و همچنین در زیر بخش‌های زمین کشاورزی، مرتع، جنگل، ساخته شده و انرژی، اندازه‌گیری و استان‌ها از این حیث رتبه‌بندی شدند. نتایج نشان از آن دارد که در زمین کشاورزی، خراسان جنوبی بالاترین و فارس کمترین، در زمین انرژی، اصفهان بالاترین و سیستان و بلوچستان پایین‌ترین، در زمین مرتع، خراسان جنوبی بالاترین و قزوین پایین‌ترین، در زمین جنگل، تهران بالاترین و سیستان و بلوچستان پایین‌ترین و در زمین‌های ساخته شده، استان خراسان جنوبی بالاترین و استان آذربایجان غربی پایین‌ترین مقدار جای پای اکولوژیک را در بین سایر استان‌های ایران داشته‌اند. نتایج کلی حاصل از این محاسبه که از تجمیع تمام بخش‌های جای پای اکولوژیک حاصل می‌شود، نشان از آن دارد که ساکنان استان اصفهان با جای پایی به اندازه 412/2 هکتار برای هر نفر دارای بالاترین مقدار و ساکنان استان سیستان و بلوچستان با مقدار 269/1 هکتار برای هر نفر دارای کمترین مقدار جای پای اکولوژیک در میان استان‌های ایران می‌باشند. با توجه به نتایج سنجش پایداری توسعه، می توان بیان نمود که تمامی استان‌های ایران دارای ناپایداری اکولوژیک بوده و دراین‌بین استان‌های اصفهان، قم و تهران بالاترین ناپایداری را دارند.
مقالات پژوهشی
مهدی قائمی اصل؛ مصطفی سلیمی فر؛ مصطفی رجبی مشهدی؛ محمدحسین مهدوی عادلی
چکیده
در این پژوهش با بررسی ویژگی های اقلیمی منطقه خراسان و مجاورت این منطقه با استان های کشور (سمنان، سیستان، یزد و مازندران) و کشورهای خارجی (ترکمنستان و افغانستان)، در کنار بررسی شرایط فنی-اقتصادی تولید برق هیبرید فسیلی-تجدیدپذیر، تأثیر اجرای سیاست های افق چشم انداز 1410 انرژی‌های تجدیدپذیر برق منطقه ای خراسان مورد بررسی قرار گرفته است. ...
بیشتر
در این پژوهش با بررسی ویژگی های اقلیمی منطقه خراسان و مجاورت این منطقه با استان های کشور (سمنان، سیستان، یزد و مازندران) و کشورهای خارجی (ترکمنستان و افغانستان)، در کنار بررسی شرایط فنی-اقتصادی تولید برق هیبرید فسیلی-تجدیدپذیر، تأثیر اجرای سیاست های افق چشم انداز 1410 انرژی‌های تجدیدپذیر برق منطقه ای خراسان مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج شبیه سازی سیستم تولید نشان می دهد اجرای این سیاست ها، حجم بهینه صادراتی بین منطقه ای و فرامنطقه ای 62/18 تراوات ساعتی را به دنبال خواهد داشت که 32/2 تراوات ساعت از این بهینه صادراتی به دلیل اجرای سیاست-های افق چشم انداز ایجاد خواهد شد. این افزایش 14 درصدی بهینه صادراتی بین منطقه ای و فرامنطقه-ای، ایجاد 5000 شغل در منطقه خراسان و افزایش قیمت تمام شده 32 درصدی را نیز به همراه دارد، ولی تأثیر چندانی بر کاهش انتشار آلاینده زیست محیطی نخواهد داشت. علت عدم کاهش قابل توجه حجم آلاینده، محدود بودن توان تجدیدپذیر ورودی به سیستم تولید و علت افزایش قابل توجه قیمت نیز هزینه سرمایه گذاری بالای تولید برق خورشیدی و بادی است که حمایت مالی جدی از پروژه های فنی-مهندسی بادی و خورشیدی و تسهیم هزینه تولید با مشترکان را می طلبد. از سوی دیگر، افزایش ظرفیت-های تولید به حداکثر پتانسیل، به‌منظور مقابله با ماهیت نوسانی تولید تجدیدپذیر، راه کاری اساسی برای توسعه حقیقی تولید برق تجدیدپذیر به شمار می رود.
مقالات پژوهشی
محمد جعفری؛ ابوالقاسم گلخندان؛ صاحبه محمدیان منصور؛ اعظم السادات میری
چکیده
این مقاله با استفاده از مدل رگرسیون انتقال ملایم پانلی (PSTR) به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین مدل‌های تغییر رژیمی، تأثیر آستانه‌ای بدهی‌های خارجی را بر رشد اقتصادی کشورهای گروه D8 طی دورۀ زمانی 1991 تا 2013 مورد بررسی قرار داده است. به این منظور از متغیر بدهی‌های خارجی کل به‌صورت درصدی از تولید ناخالص داخلی به‌عنوان شاخص بار بدهی و متغیر ...
بیشتر
این مقاله با استفاده از مدل رگرسیون انتقال ملایم پانلی (PSTR) به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین مدل‌های تغییر رژیمی، تأثیر آستانه‌ای بدهی‌های خارجی را بر رشد اقتصادی کشورهای گروه D8 طی دورۀ زمانی 1991 تا 2013 مورد بررسی قرار داده است. به این منظور از متغیر بدهی‌های خارجی کل به‌صورت درصدی از تولید ناخالص داخلی به‌عنوان شاخص بار بدهی و متغیر انتقال استفاده شده است. نتایج آزمون خطیبودن، قویاً وجود رابطۀ غیرخطی بین متغیرهای مورد مطالعه را نشان می‌دهد. هچنین لحاظنمودن یک تابع انتقال با یک پارامتر آستانه‌ای که بیانگر یک مدل دورژیمی است، برای تصریح رابطه غیرخطی بین متغیرهای مورد مطالعه کفایت میکند. نتایج نشان می‌دهد که حد آستانه‌ای 12/34 درصد است و پارامتر شیب نیز 83/1 برآورد شده است. در رژیم اول بدهی‌های خارجی تأثیر منفی اندکی بر رشد اقتصادی دارد که پس از عبور از حد آستانه‌ای، در رژیم دوم این تأثیرگذاری منفی افزایش مییابد. لذا بدهی‌های خارجی نهتنها نقش برجستهای در تسریع رشد اقتصادی کشورهای گروه D8 ایفا نمیکند؛ بلکه افزایش آن مانعی در جهت رشد اقتصادی این کشورهاست.
مقالات پژوهشی
عطیه شارکیان؛ دکتر محمدرضا لطفعلی پور
چکیده
یکی از مسائل پیش روی جوامع جهانی در دهه های اخیر، مباحث مربوط به محیط زیست و عوامل تخریب آن است. آلودگی هایی که به تغییرات شدید آب و هوایی و گرم شدن کرۀ زمین منجر شده، نگرانی های زیادی را در سطح منطقه ای و جهانی ایجاد کرده است. از سوی دیگر با وجود محدودیت منابع و ضرورت توسعه در کشورهای کمتر توسعه یافته، توجه به مبحث کارایی به عنوان یک راه ...
بیشتر
یکی از مسائل پیش روی جوامع جهانی در دهه های اخیر، مباحث مربوط به محیط زیست و عوامل تخریب آن است. آلودگی هایی که به تغییرات شدید آب و هوایی و گرم شدن کرۀ زمین منجر شده، نگرانی های زیادی را در سطح منطقه ای و جهانی ایجاد کرده است. از سوی دیگر با وجود محدودیت منابع و ضرورت توسعه در کشورهای کمتر توسعه یافته، توجه به مبحث کارایی به عنوان یک راه حل در حوزۀ بحران های زیست محیطی، اهمیت خود را نمایان می‌سازد. نظر به اهمیت مسائل زیست محیطی در کنار مباحث مربوط به رشد و توسعۀ اقتصادی، در تحقیق حاضر سعی شده است از بُعد کارایی انرژی، به این مهم پرداخته شود. به این منظور در این پژوهش، اثر متغیرهای شدت انرژی (به عنوان یکی از شاخص های رایج کارایی انرژی)، جمعیت، ثروت (درآمد سرانه) و مصرف انرژی بر انتشار دی-اکسیدکربن (به عنوان شاخص کیفیت محیط زیست) به روش داده های تابلویی طی دوره 1996-2010 مورد بررسی قرار گرفت. آزمون های مربوط به اثرات فرد و زمان و نیز آزمون هاسمن وجود یک الگوی اثرات تصادفی یک جانبه را برای انتشار دی اکسیدکربن در کشورهای مورد بررسی تأیید کرد. نتایج تحقیق نشان می دهد جمعیت، ثروت، مصرف انرژی و شدت انرژی، همگی اثری مثبت و معنی دار بر انتشار دی اکسیدکربن دارند. هم چنین ضریب بالای متغیر اصلی مورد بررسی (شدت انرژی) میزان اهمیت توجه به کارایی انرژی در حوزۀ محیط زیست را تأیید می کند.
مقالات پژوهشی
عبدالمجید آهنگری؛ مریم بغلانی
چکیده
نابرابری‌های منطقه‌ای در زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی یکی از موانع مهم توسعه محسوب می‌شود. برای توسعه متوازن و کاهش نابرابری‌ها و تخصیص بهینه منابع در مناطق و یا شهرهای مختلف، شناخت وضعیت هر منطقه نسبت به مناطق دیگر، برای سیاست‌گذاران بسیار اهمیت دارد. هدف این مقاله مطالعه و بررسی وضعیت توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان خوزستان ...
بیشتر
نابرابری‌های منطقه‌ای در زمینه‌های اقتصادی و اجتماعی یکی از موانع مهم توسعه محسوب می‌شود. برای توسعه متوازن و کاهش نابرابری‌ها و تخصیص بهینه منابع در مناطق و یا شهرهای مختلف، شناخت وضعیت هر منطقه نسبت به مناطق دیگر، برای سیاست‌گذاران بسیار اهمیت دارد. هدف این مقاله مطالعه و بررسی وضعیت توسعه‌یافتگی شهرستان‌های استان خوزستان در زمینه شاخص‌های بهداشتی درمانی با استفاده از روش تاکسونومی عددی می‌باشد. در این پژوهش، با استفاده از 36 شاخص بهداشتی درمانی به تعیین درجه توسعه‌یافتگی در سطح شهرستان‌های استان خوزستان در دو مقطع زمانی 1387 و 1392 به صورت مقایسه‌ای مبادرت گردیده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد؛ بر اساس متغیرهای مرتبط با شاخص بهداشتی درمانی در سال 1387، شهرستان‌های بهبهان و رامشیر به ترتیب با دارا بودن ضریب توسعه‌یافتگی 5885/0 و 0083/1، به عنوان برخوردارترین و محروم‌ترین شهرستان‌های استان و در سال 1392، بهبهان و بندر ماهشهر به ترتیب با دارا بودن ضریب توسعه‌یافتگی 7235/0 و 9742/0، به عنوان توسعه‌یافته‌ترین و محروم‌ترین شهرستان‌های استان خوزستان محسوب گردیده‌اند. علاوه بر این نتایج نشان می‌دهد که در فاصله سال‌های مذکور، نابرابری در بین شهرستان‌های استان خوزستان کاهش یافته است.
مقالات پژوهشی
بنت الهدی عسکری؛ مریم شفیعی کاخکی
چکیده
موافقتنامه های منطقه ای از طریق تسهیل یکپارچگی اقتصادهای جهان، با گشودن مرزها، منجر به توسعه تجارت، سرعت بخشیدن به تحولات تکنولوژیکی و تداوم رشد اقتصادی می‌شوند، که در این راه وجود پتانسیل‌های تجاری بین کشورهای منطقه، نقش اساسی در دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده توافقات چندجانبه دارد. براین اساس، هدف از مطالعه حاضر بررسی پتانسیل ...
بیشتر
موافقتنامه های منطقه ای از طریق تسهیل یکپارچگی اقتصادهای جهان، با گشودن مرزها، منجر به توسعه تجارت، سرعت بخشیدن به تحولات تکنولوژیکی و تداوم رشد اقتصادی می‌شوند، که در این راه وجود پتانسیل‌های تجاری بین کشورهای منطقه، نقش اساسی در دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده توافقات چندجانبه دارد. براین اساس، هدف از مطالعه حاضر بررسی پتانسیل تجاری در میان 10 کشور عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو) در دوره زمانی 2005 تا 2014 با استفاده از مدل رگرسیون فضایی پویا می‌باشد. با درنظرگرفتن ویژگی‌های فرهنگی، اقتصادی، جغرافیایی و جمعیتی کشورهای مورد مطالعه، نتایج حاصل از مدل دوربین فضایی (SDM) مؤید فرضیه موثربودن اثرات فضایی در مدل است. به عبارتی ارتباط فضایی مثبتی بین مشاهدات مربوط به پتانسیل تجاری کشورهای عضو اکو وجود دارد، که عدم لحاظ کردن آن در مدل، نتایج تورش‌داری به همراه خواهد داشت. نتایج تحقیق حاضر نشان دهنده اهمیت متغیرهای زبان مشترک، تولید ناخالص داخلی کشورهای مبدأ و مقصد، فاصله بین دو کشور و مجاورت بر جریان تجارت بین کشورهای عضو اکو است. همچنین در این مطالعه اثرات سرریز از طریق خودهمبستگی فضایی و اثرات غیرمستقیم متغیرهای توضیحی برآورد شده است، که نتایج تنها بیانگر معنادار بودن اثرات سرریز تجاری از طریق خودهمبستگی فضایی و معنادار نبودن اثرات سرریز بر اساس اثرات غیرمستقیم می‌باشد. براین اساس توجه به بُعد مسافت در انتخاب شرکای تجاری و عضویت کشورهای صنعتی و با تولید ناخالص داخلی بالاتر از میانگین از مهم ترین پیشنهادهای کاربردی مطالعه حاضر است.
