مقالات پژوهشی
سمانه نورانی آزاد؛ فرهاد خدادادکاشی؛ عرفانه راسخ جهرمی
چکیده
چکیدهنیروی انسانی یکی از مهمترین عوامل رشد و توسعه اقتصادی است و تأمین سلامت آن اهمیت زیادی دارد. بهبود و پرورش نیروی انسانی به‌نوبه خود وابسته به تأمین مخارج بهداشت و درمان است؛ تجربه کشورهای جهان نشان داده که با افزایش مقیاس تولید، هزینه متوسط به دلیل یادگیری و صرفه مقیاس کاهش مییابد و این امر باعث دسترسی نیروی انسانی به خدمات ...
بیشتر
چکیدهنیروی انسانی یکی از مهمترین عوامل رشد و توسعه اقتصادی است و تأمین سلامت آن اهمیت زیادی دارد. بهبود و پرورش نیروی انسانی به‌نوبه خود وابسته به تأمین مخارج بهداشت و درمان است؛ تجربه کشورهای جهان نشان داده که با افزایش مقیاس تولید، هزینه متوسط به دلیل یادگیری و صرفه مقیاس کاهش مییابد و این امر باعث دسترسی نیروی انسانی به خدمات بهداشت و درمان با سهولت و هزینه کمتر میشود؛ بنابراین سؤال محوری این تحقیق آن است که آیا در بخش بهداشت و درمان مقوله یادگیری مطرح است و آیا هزینههای واحد این بخش با یادگیری و افزایش مقیاس طی زمان کاهش یافته است؟ بدین منظور ضمن به‌کارگیری دادههای 187 کشور جهان مستخرج از پایگاه دادهها و اطلاعات بانک جهانی نسبت به کمی نمودن دو مقوله یادگیری و صرفه مقیاس و پاسخگویی به سؤالات تحقیق اقدام میگردد. نتایج تحقیق دلالت بر آن دارد که: اولاً در بخش بهداشت و درمان کشورهای جهان صرفههای مقیاس محقق شده اما هنوز کاملاً تخلیه نشده و میتوان با افزایش تولید از صرفه مقیاس بهرهبرداری نمود؛ ثانیاً در بخش بهداشت و درمان کشورهای جهان فرایند یادگیری تحقق یافته است؛ ثالثاً در کشورهای توسعه‌یافته ضریب تولید در منحنی یادگیری نزدیک به یک و بیمعنی است؛ یعنی از تمامی صرفههای مقیاس بهرهبرداری شده است ضمناً ضریب یادگیری در سطح بالاتر از متوسط جهانی قرار دارد. درحالی‌که در کشورهای درحال‌توسعه که ضریب تولید معنیدار بوده و متوسط بازدهی به مقیاس گویای آن است که صرفههای مقیاس کاملاً تخلیه نشده و انتظار میرود با افزایش مقیاس امکان برخورداری از صرفه مقیاس وجود داشته باشد. درمجموع یافتههای تحقیق مؤید آن است که نرخ یادگیری و برخورداری از صرفه مقیاس در کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه متفاوت از یکدیگرند؛ اما در این کشورها هر دو مؤلفه نقش کارآمدی در کاهش هزینه دارند.
مقالات پژوهشی
امیر رضا سوری؛ مهدی محرمی
چکیده
چکیدهبا توجه به روند رو به رشد تجارت ایران با کشورهای CIS در کالاهای محصولات سرامیکی و مصنوعات شیشهای و به‌منظور آگاهی سیاست‌گذار از مهمترین عوامل مؤثر بر تجارت ایران با کشورهای موردبررسی، در این مقاله سعی شده است با استفاده از دادههای تلفیقی سالهای 2019-2009 و بر اساس مدل جاذبه، پتانسیل تجارت ایران با کشورهای گروه CIS به تفکیک ...
بیشتر
چکیدهبا توجه به روند رو به رشد تجارت ایران با کشورهای CIS در کالاهای محصولات سرامیکی و مصنوعات شیشهای و به‌منظور آگاهی سیاست‌گذار از مهمترین عوامل مؤثر بر تجارت ایران با کشورهای موردبررسی، در این مقاله سعی شده است با استفاده از دادههای تلفیقی سالهای 2019-2009 و بر اساس مدل جاذبه، پتانسیل تجارت ایران با کشورهای گروه CIS به تفکیک گروههای HS68 (محصولات سرامیک، شیشه و مصنوعات از شیشه)، HS69 (محصولات سرامیکی) و HS70 (شیشه و مصنوعات شیشهای) بررسی شود. تجزیهوتحلیل اطلاعات مرتبط با کشورهای طرف تجاری نشان داد که بزرگترین شریک تجاری ایران در گروه کالایی HS68 کشورهای قزاقستان، آذربایجان و روسیه و در گروه کالایی HS69 و HS70 کشورهای آذربایجان، ارمنستان، قزاقستان و روسیه میباشند. نتایج برآورد نشان داد که قدرت توضیحدهندگی مدل برای هر سه گروه کالایی با استفاده از روشهای حداقل مربعات معمولی، اثرات ثابت و اثرات تصادفی بالا بوده و متغیرهای اندازه و ابعاد اقتصادی تأثیر مثبت و معنیدار و عدم توازن تجاری و مسافت تأثیر منفی و معنیداری بر جریان تجاری کشورهای گروه CIS داشته‌اند.
مقاله پژوهشی
زینب سیاه پوش؛ سیدمحمدباقر نجفی؛ جمال فتح اللهی؛ یوسف محمدی فر
چکیده
چکیدهتحقق اقتصاد دانش‌بنیان مستلزم وجود پیش‌نیازهای فرهنگی مناسب است. این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت‌بندی عوامل فرهنگی تأثیرگذار بر تحقق اقتصاد دانش‌بنیان با بهره‌گیری از چارچوب نظری نهادی و روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. دادههای موردنیاز به کمک پیمایش جمع‌آوری شد. مهمترین شاخص‌های فرهنگی مؤثر بر تحقق اقتصاد دانش، ...
بیشتر
چکیدهتحقق اقتصاد دانش‌بنیان مستلزم وجود پیش‌نیازهای فرهنگی مناسب است. این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت‌بندی عوامل فرهنگی تأثیرگذار بر تحقق اقتصاد دانش‌بنیان با بهره‌گیری از چارچوب نظری نهادی و روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. دادههای موردنیاز به کمک پیمایش جمع‌آوری شد. مهمترین شاخص‌های فرهنگی مؤثر بر تحقق اقتصاد دانش، با رجوع به ادبیات موضوع و اسناد بالادستی جمع‌آوری و از طریق مصاحبه با 14 نفر از خبرگان موضوع پالایش و انتخاب شد. اولویت‌بندی این شاخصها به کمک روش تحلیل سلسلهمراتبی انجام شد. بدین منظور پرسشنامههای مقایسات زوجی توسط 20 نفر از متخصصین تکمیل و از طریق نرمافزار اکسپرت چوئیس استخراج گردید. بر اساس نتایج این پژوهش، مهمترین شاخص‌های فرهنگی مؤثر بر تحقق اقتصاد دانش‌بنیان و اهمیت هر یک به ترتیب عبارت است از: آموزش (28%)، عقلانیت (14%)، مهارت تفکر (6/9%)، عدالت (6/8%)، اخلاق (1/8%)، ذهنیتهای فرهنگی (5/7%)، نظم (4/7)، تعاملات (2/6%)، استقلال (2/6%) و فرهنگ عینی (6/4%).
مقالات پژوهشی
روح اله بابکی؛ بهنام الیاس پور
چکیده
چکیده
افزایش غلظت دی‌اکسید کربن در جو به یکی از مهمترین موضوعات در سراسر جهان تبدیل شده است. این افزایش بسیاری از محققان اقتصادی را برای بررسی تجربی در مورد عوامل مؤثر بر انتشار گاز دی‌اکسید کربن و کیفیت محیط‌زیست مجاب کرده است. یکی از متغیرهای اثرگذار بر انتشار دی‌اکسید کربن، آزادی اقتصادی است که در بسیاری از مطالعات نادیده گرفته ...
بیشتر
چکیده
افزایش غلظت دی‌اکسید کربن در جو به یکی از مهمترین موضوعات در سراسر جهان تبدیل شده است. این افزایش بسیاری از محققان اقتصادی را برای بررسی تجربی در مورد عوامل مؤثر بر انتشار گاز دی‌اکسید کربن و کیفیت محیط‌زیست مجاب کرده است. یکی از متغیرهای اثرگذار بر انتشار دی‌اکسید کربن، آزادی اقتصادی است که در بسیاری از مطالعات نادیده گرفته شده است. ازاین‌رو این پژوهش به دنبال بررسی اثر آزادی اقتصادی بر انتشار دی‌اکسید کربن (به‌عنوان متغیر جایگزین برای کیفیت محیط‌زیست) در کشورهای اوپک (شامل ایران) طی دوره زمانی 1996-2014 با استفاده از الگوی اقتصادسنجی پانل-ARDL است. نتایج پژوهش حاضر نشان میدهد آزادی اقتصادی تأثیر منفی روی انتشار دی‌اکسید کربن (یا بهعبارتدیگر، تأثیر مثبت روی کیفیت محیط‌زیست) در کشورهای عضو اوپک دارد و منحنی کوزنتس در این کشورها تأیید نشد.
مقالات پژوهشی
آُسیه نژاد طاهری؛ علی کارشناسان؛ محسن محمدی خیاره
چکیده
چکیده امروزه بهبود محیط کسب‌وکار به‌عنوان یکی از مهمترین راهبردهای حمایت از تولید و رونق تولید مولد و پایدار اقتصادی، در راستای برنامه‌ی مقاومت اقتصادی، به‌عنوان راهبرد اقتصادی بنیادی کشور مطرح است. اکوسیستم کسب‌وکار استان‌های ایران، همواره با چالش‌ها و تنگناهای فراوانی روبرو بوده و علی‌رغم بالا بودن ارزش برخی از مؤلفه‌ها ...
بیشتر
چکیده امروزه بهبود محیط کسب‌وکار به‌عنوان یکی از مهمترین راهبردهای حمایت از تولید و رونق تولید مولد و پایدار اقتصادی، در راستای برنامه‌ی مقاومت اقتصادی، به‌عنوان راهبرد اقتصادی بنیادی کشور مطرح است. اکوسیستم کسب‌وکار استان‌های ایران، همواره با چالش‌ها و تنگناهای فراوانی روبرو بوده و علی‌رغم بالا بودن ارزش برخی از مؤلفه‌ها و شاخص‌های مربوطه در برخی از استان‌ها، تنها به دلیل ناهمگنی موجود در میان ارکان ده‌گانه محیط کسب‌وکار، شاهد اکوسیستم‌هایی ناکارا و ناپایدار هستیم که منجر به افزایش هزینههای مداخلاتی مدیریت دولتی، به‌منظور بهبود وضعیت موجود گشته است. هدف پژوهش حاضر، ارزیابی اکوسیستم کارآفرینی و عملکرد آن در استان‌های ایران است. به همین منظور از اطلاعات و دادههای پایش و بهبود نظام کارآفرینی ایران در سال 98 که بر جنبه‌های کیفی نهادی و فردی اکوسیستم کارآفرینی تمرکز دارد، استفاده شده است. علاوه براین، در این پژوهش از رویکرد نوین تاوان گلوگاه (PFB) برای ارزیابی اینکه کدام‌یک از عناصر اکوسیستم کارآفرینی در استان‌های ایران باید موردتوجه بیشتری قرار گیرد استفاده شده است و همچنین برای رفع تنگناها و گلوگاه‌های موجود چه میزان تلاش موردنیاز است. ازاین‌رو در پژوهش حاضر با هدف ارائه یک تصویر پویا از تخصیص بهینه‌سازی شده، تلاش‌های سیاستی موردنیاز برای به حداکثر رساندن ارزش شاخص محیط کسب‌وکار و بهبود فضای کسب‌وکار کشور، با استفاده از روش [1]pfb (تاوان گلوگاه) و ضمن استفاده از دادههای سنجه ملی، که مطابق با اکوسیستم منحصربه‌فرد کارآفرینی ایران است؛ اقدام به محاسبه جدول شبیه‌سازی مؤلفه‌های محیط کسب‌وکار استان‌های ایران صورت گرفت و درنهایت، نتایج به دست آمده از یافتههای پژوهش بیانگر لزوم تمرکز سیاست‌ها و منابع موجود هر استان، بر ضعیف‌ترین رکن در همان استان است. به‌طوری‌که عمده استان‌های توسعه‌یافته‌تر همچون، اصفهان، خراسان رضوی، آذربایجان شرقی، مرکزی، مازندران و بوشهر، ضعف در محیط حقوقی اکوسیستم را نشان می‌دهند؛ درحالی‌که استان‌های درحال‌توسعه البرز، فارس، کردستان، گلستان، همدان، اردبیل و چهارمحال و بختیاری ضعف در محیط مالی اکوسیستم مشاهده شد. همچنین برخی استان‌ها نیز ضعف در رکن محیط فرهنگی و آموزشی اکوسیستم کارآفرینی را نشان داده‌اند. محیط فناوری و نوآوری در استان‌های پیشرو صنعتی و تجاری همچون اصفهان، بوشهر، فارس و خوزستان و مرکزی و هرمزگان به‌عنوان رکن برتر گزارش شده است. استان‌هایی که دارای مزیت‌های جغرافیایی همچون دسترسی به بازارهای مصرف، دسترسی به بازارهای صادراتی و زیرساخت‌های ارتباطی داشته‌اند در محیط جغرافیایی مزیت نسبی داشته‌اند. بر اساس شبیه‌سازی اجرا شده بر شاخص ارکان استان‌ها، یافته‌ها حاکی از آن بود که، به‌منظور دستیابی به بهبود 11 درصدی در شاخص محیط کسب‌وکار کشور، نیازمند 16 درصد تلاش بیشتر در رکن محیط اقتصاد کلان، 15 درصد تلاش بهینه در رکن محیط مالی، 19 درصد تلاش بیشتر در رکن محیط فرهنگی و 18 درصد تلاش مضاعف در رکن محیط حقوقی است.
مقاله پژوهشی
سمیه میقانی؛ مهدی خداپرست مشهدی؛ نرگس صالح نیا
چکیده
چکیده
تغییرات آب‌وهوایی کره زمین به‌عنوان نتیجه روزافزون کشورها برای دستیابی به رشد اقتصادی بالاتر در دهههای اخیر اثرات زیـادی را به دنبال داشـته کـه نمیتوان تأثیر آن بر بخش کشاورزی را نادیده گرفت. بخش کشاورزی به لحاظ نقشی که در تأمین مواد غذایی مردم دارد، یکی از اصلیترین بخشهای متأثر از تغییر اقلیم است که بـا تأثیرپـذیری ...
بیشتر
چکیده
تغییرات آب‌وهوایی کره زمین به‌عنوان نتیجه روزافزون کشورها برای دستیابی به رشد اقتصادی بالاتر در دهههای اخیر اثرات زیـادی را به دنبال داشـته کـه نمیتوان تأثیر آن بر بخش کشاورزی را نادیده گرفت. بخش کشاورزی به لحاظ نقشی که در تأمین مواد غذایی مردم دارد، یکی از اصلیترین بخشهای متأثر از تغییر اقلیم است که بـا تأثیرپـذیری از شـرایط اقلیمـی هـر منطقـه میتواند بر اقتصاد آن منطقه تأثیر بگذارد. در این میان برخی از مناطق در معرض تغییرات آب‌وهوایی شدیدتری قرار دارند؛ ازجمله منطقه خاورمیانه و کشور ایران که از این مسئله مستثنی نیستند. در این تحقیق به بررسی تأثیر تغییرات آب‌وهوایی بر ارزش‌افزوده بخش کشاورزی کشورهای منطقه منا پرداخته میشود. بدین منظور از دادههای دما و بارش و ارزش‌افزوده بخش کشاورزی 11 کشور منطقه منا برای دوره زمانی 2001-2016 و از مدل همجمعی با رهیافت حداقل مربعات معمولی اصلاح شده(FMOLS) و حداقل مربعات معمولی پویا(DOLS) استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که یک رابطه بلندمدت همجمعی میان تغییر اقلیم و ارزش‌افزوده بخش کشاورزی وجود دارد. در طول دوره موردبررسی متغیر دما اثر منفی و معنادار و متغیر بارش اثر مثبت و معنادار داشته است؛ به‌نحوی‌که با هر یک درصد افزایش دما و بارش در بلندمدت ارزش‌افزوده بخش کشاورزی در مدل (FMOLS) بهترتیب بهمیزان 28/0-، 03/0 درصد و در مدل (DOLS) بهمیزان 09/0-، 02/0 درصد تغییر مییابد.
