بررسی تأثیر تحریم‌ها و برجام بر جایگاه بخش صنعت در اقتصاد ایران: تحلیل شبکه‌های پیچیده

مقالات آماده انتشار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• پرویز رستم زاده ¹
• معصومه محمدی ²
• زینب یادگار ²

¹ دانشگاه شیراز

² بخش اقتصاد، دانشگاه شیراز

https://doi.org/10.22067/erd.2025.90726.1256

چکیده

یکی از مهم‌ترین اجزای تشکیل دهنده اقتصاد هر کشوری از جمله ایران، بخش صنعت می‌باشد که از زیر بخش‌های مختلفی تشکیل شده است. تحریم‌های نفتی اعمال شده علیه ایران، به صورت مستقیم و غیر‌مستقیم، بخش صنعت را به دلیل نقش مهمی که در رشد و توسعه اقتصادی ایفا می‌کند هدف قرار داده‌اند. در پژوهش حاضر به منظور بررسی تأثیر تحریم‌های نفتی و برجام بر جایگاه بخش صنعت و زیر بخش‌های صنعتی در اقتصاد ایران، به ترتیب با به کارگیری نظریه شبکه‌های پیچیده، سه شبکه 9 بخشی شامل بخش صنعت، مربوط به قبل از اعمال تحریم‌های نفتی (سال 1380)، بعد از اعمال تحریم‌های نفتی (سال 1390) و پس از امضای برجام (سال 1395) تشکیل و سپس سه شبکه 49 بخشی شامل زیر بخش‌های صنعتی، مربوط به قبل از اعمال تحریم‌های نفتی، بعد از اعمال تحریم‌های نفتی و پس از امضای برجام در نظر گرفته می‌شود. در این پژوهش با استفاده از معیارهای مرکزیت رویکردی ارائه می‌گردد تا تأثیر تحریم‌ها و برجام بر جایگاه ارتباطات بخش صنعت و زیر بخش‌های آن با سایر بخش‌ها در اقتصاد ایران مشخص ‌شود. مطابق با نتایج به دست آمده تحریم‌ها و برجام تأثیر قابل توجهی بر جایگاه بخش صنعت نداشته است. علاوه بر این، یافته‌ها نشان می‌دهد تأثیر تحریم‌ها و برجام بر زیر بخش‌های صنعتی یکسان نمی‌باشد. مهم‌ترین و اساسی‌ترین بخش صنعتی ایران در هر سه سال مورد بررسی بخش تولید مواد غذایی و آشامیدنی می‌باشد که اهمیت آن در شبکه اقتصادی پس از اعمال تحریم‌ها کاهش و پس از امضای برجام افزایش یافته است.

کلیدواژه‌ها

• برجام
• تحریم‌های نفتی
• شبکه‌های پیچیده
• صنعت

موضوعات

• داده ستاده

عنوان مقاله [English]

Investigating the impact of sanctions and JCPOA on the position of the industrial sector in Iran economy: analysis of complex networks

نویسندگان [English]

• parviz rostamzadeh ¹
• masumeh mohammadi ²
• zeinab yadegar ²

¹ shiraz university

² economics department, shiraz university

چکیده [English]

One of the most important components of the economy of any country, including Iran, is the industry sector, which is made up of various sub-sectors. The oil sanctions imposed against Iran have directly and indirectly targeted the industrial sector due to the important role it plays in economic growth and development. In this research, in order to investigate the impact of oil sanctions and JCPOA on the position of the industry sector and industrial sub-sectors in Iran's economy, respectively, by applying the theory of complex networks, three 9-sector networks including the industry sector, related to before Applying oil sanctions (1380), after the application of oil sanctions (1390) and after the signing of JCPOA (1395), three networks of 49 sectors were formed, including industrial sub-sectors, related to It is considered before the application of oil sanctions, after the application of oil sanctions and after the signing of the JCPOA. In this research, using centrality criteria, an approach is presented to determine the effect of sanctions and JCPOA on the relationship between the industry sector and its sub-sectors with other sectors in Iran's economy. According to the obtained results, sanctions and JCPOA have not had a significant effect on the position of the industry sector. In addition, the findings show that the impact of sanctions and JCPOA on industrial sub-sectors is not the same. The most important and fundamental industrial sector of Iran is examined every three years, the food and beverage production sector, whose importance in the economic network has decreased after the imposition of sanctions and increased after the signing of the JCPOA.

کلیدواژه‌ها [English]

• JCPOA
• oil sanctions
• complex networks
• industry