ولی محمد فائز؛ سیدمحمدباقر نجفی؛ محمد شریف کریمی؛ جمال فتح اللهی
چکیده
چکیده
مناطق روستایی بهعنوان قطب اصلی تولید و اشتغال محسوب می‌شوند که از جایگاه ویژه‌ای در چرخه رونق و توسعه اقتصادی هر کشور برخوردارند. توسعه روستاها از دیرباز کانون توجه بسیاری از سیاست‌گذاران است و اولویت برنامه‌های کلان توسعه هر کشور را به خود اختصاص داده است. روند توسعه پایدار، بدون توجه به نقش کیفی روستاها تکمیل نمی‌شود. ...
بیشتر
چکیده
مناطق روستایی بهعنوان قطب اصلی تولید و اشتغال محسوب می‌شوند که از جایگاه ویژه‌ای در چرخه رونق و توسعه اقتصادی هر کشور برخوردارند. توسعه روستاها از دیرباز کانون توجه بسیاری از سیاست‌گذاران است و اولویت برنامه‌های کلان توسعه هر کشور را به خود اختصاص داده است. روند توسعه پایدار، بدون توجه به نقش کیفی روستاها تکمیل نمی‌شود. توسعۀ روستایی می‌تواند نقش مؤثری در ایجاد اشتغال، رفع فقر عمومی، تأمین درآمدهای ارزی، تراکم جمعیت، بهبود محیط‌زیست و تحقق توسعۀ پایدار کشور داشته باشد. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و رتبه‌بندی عوامل مؤثر بر توسعه پایدار روستایی در افغانستان انجام شده است. روش پژوهش از نظر جمع‌آوری داده‌ها، استفاده از مطالعات میدانی و کتابخانه‌ای و مصاحبه با کارشناسان و صاحب‌نظران برای شناسایی مزیت‌ها و ظرفیت‌های توسعۀ روستایی افغانستان است. مهم‌ترین عوامل توسعه پایدار روستایی در چهار بخش اقتصادی- اجتماعی – نهادی و محیط‌زیستی با رجوع به ادبیات نظری شناسایی شد. در ادامه، پرسشنامه‌ای در قالب مقایسات زوجی و روش تحلیل سلسله مراتبی[1] در اختیار 30 نفر از صاحب‌نظران قرار گرفت و با استفاده از نرم‌افزار اکسپرت چوئیس[2] وزن و اولویت این عوامل مشخص گردید. بر اساس نتایج این پژوهش، به‌منظور تحقق توسعه پایدار روستایی در افغانستان محیط اقتصادی با اهمیت 34% در رتبه نخست قرار گرفته است. محیط نهادی با میزان اهمیت 33% در رتبه دوم با فاصله اندکی از محیط اقتصادی قرار دارد. محیط اجتماعی و محیط‌زیست نیز به ترتیب با اهمیت 20% و 13% درصد در اولویت سوم و چهارم قرار گرفته‌اند.
3- Expert Choi
فریبا عثمانی؛ علی دهقانی؛ مجتبی غیاثی
چکیده
چکیده
هدف تحقیق حاضر بررسی سطح کارایی زیست محیطی بخش‌های عمده اقتصاد ایران و تاثیر آن بر ارزش‌افزوده بخش‌های مذکور می‌باشد. برای این منظور از داده‌های پانل بخش‌ها و زیربخش‌های اقتصاد ایران (کشاورزی، نفت، صنعت، حمل و نقل و بخش خانگی، تجاری و عمومی) طی دوره 1375- 1397 استفاده شده است. در این مطالعه، ابتدا میزان کارایی زیست‌محیطی با ...
بیشتر
چکیده
هدف تحقیق حاضر بررسی سطح کارایی زیست محیطی بخش‌های عمده اقتصاد ایران و تاثیر آن بر ارزش‌افزوده بخش‌های مذکور می‌باشد. برای این منظور از داده‌های پانل بخش‌ها و زیربخش‌های اقتصاد ایران (کشاورزی، نفت، صنعت، حمل و نقل و بخش خانگی، تجاری و عمومی) طی دوره 1375- 1397 استفاده شده است. در این مطالعه، ابتدا میزان کارایی زیست‌محیطی با استفاده از روش تحلیل پوششی داده‌ها برآورد شده است، سپس با استفاده از الگوی خودتوضیحی با وقفه‌های گسترده پنلی (Panel- ARDL) اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت کارایی زیست محیطی بر ارزش‌افزوده بخش‌های مذکور ارزیابی شده است. متغیرهای بکار رفته در این پژوهش شامل نیروی کار و سرمایه به عنوان ورودی‌ها و ارزش‌افزوده به عنوان خروجی مطلوب و انتشار گاز دی‌اکسید کربن، به عنوان خروجی نامطلوب در نظر گرفته شده است. نتایج بیانگر آن است که بخش کشاورزی و نفت در طی دوره مورد مطالعه از لحاظ زیست محیطی کارا هستند و بخش حمل و نقل کمترین میزان کارایی زیست محیطی را دارد. میانگین نمره کارایی بخش کشاورزی 1 و میانگین نمره کارایی بخش حمل و نقل 403/0 می‌باشد. نتایج اقتصادسنجی رابطه بلندمدت مثبت و معناداری بین کارایی زیست محیطی و ارزش‌افزوده را نشان می‌دهد. بعلاوه در این مطالعه نیروی کار، سرمایه و مصرف انرژی به عنوان متغیرهای ناظر در نظر گرفته شده است.
امیر فرهادیان
چکیده
بافت فرسوده یکی از موضوعات مهم در سیاستگذاری عمومی شهری است که علاقه‌مندان زیادی را در طول دو دهۀ گذشته در زمینههای نظری و عملی به خود جلب کرده است. توسعه پایدار شهری نیز از مهم‌ترین چالشهای فراروی بشریت در قرن بیست و یکم است که در ارتباط با بافت فرسوده و تبعات آن مورد توجه اندیشمندان حوزههای مختلف مطالعاتی خاصّه اقتصاد شهری بوده ...
بیشتر
بافت فرسوده یکی از موضوعات مهم در سیاستگذاری عمومی شهری است که علاقه‌مندان زیادی را در طول دو دهۀ گذشته در زمینههای نظری و عملی به خود جلب کرده است. توسعه پایدار شهری نیز از مهم‌ترین چالشهای فراروی بشریت در قرن بیست و یکم است که در ارتباط با بافت فرسوده و تبعات آن مورد توجه اندیشمندان حوزههای مختلف مطالعاتی خاصّه اقتصاد شهری بوده است. این مقاله با هدف ارائة مدل بومی توسعه پایدار شهری برای منطقه ثامن مشهد به بررسی روابط بین شاخصهای شناسایی بافت فرسوده و شاخصهای توسعه پایدار شهری با استفاده از مدلیابی معادلات ساختاری پرداخته است؛ چراکه مشهد بهعنوان دومین کلانشهر مذهبی دنیا، از نظر فرسودگی و پایداری، و نیز دسترسی به خدمات و منابع با مشکلات عدیدهای روبهرو است و با حضور خیل عظیم جمعیت زائران، اقتصاد شهری را نیز با مسائل اجتماعی و مدیریتی مواجه ساخته است؛ بنابراین این مطالعه با استفاده از روش پیمایشی و ابزار پرسشنامه به گردآوری داده‌های تحقیق از یک نمونه 201 نفره ساکنین بافت فرسوده اطراف حرم که از بافت خارج شده و ملک خود را واگذار کرده‌اند، اقدام نموده و از نرم‌افزارهای آماری SPSS 24 و LISREL 8.8 برای تحلیل استفاده کرده است. نتایج تحلیل نشان از تأثیرات شاخصهای شناسایی بافت فرسوده روی شاخصهای توسعه پایدار پیرامون حرم مطهر با ضریب 49/0- دارد.
حسن دلیری؛ نادر مهرگان
چکیده
شاخص جای پای اکولوژیک، یکی از مهم‌ترین ابزارها برای اندازه‌گیری اثرات فعالیت های اقتصادی و اجتماعی جوامع بر محیط‌زیست است. این شاخص می تواند مقدار فشاری را که برای تأمین نیازهای مصرفی، بر جغرافیا وارد می‌شود، اندازه‌گیری کند. با توجه به اهمیت این شاخص و عدم محاسبه آن برای استان‌های ایران، در مطالعه حاضر، این شاخص برای استان‌های ...
بیشتر
شاخص جای پای اکولوژیک، یکی از مهم‌ترین ابزارها برای اندازه‌گیری اثرات فعالیت های اقتصادی و اجتماعی جوامع بر محیط‌زیست است. این شاخص می تواند مقدار فشاری را که برای تأمین نیازهای مصرفی، بر جغرافیا وارد می‌شود، اندازه‌گیری کند. با توجه به اهمیت این شاخص و عدم محاسبه آن برای استان‌های ایران، در مطالعه حاضر، این شاخص برای استان‌های ایران اندازه‌گیری و مقایسه شده است. به‌عبارت‌دیگر شاخص جای پا، برای هر یک از ساکنان استان‌های ایران، در بخش‌های مصرفی غذا، کالا و خدمات، حمل‌ونقل، و مسکن و همچنین در زیر بخش‌های زمین کشاورزی، مرتع، جنگل، ساخته شده و انرژی، اندازه‌گیری و استان‌ها از این حیث رتبه‌بندی شدند. نتایج نشان از آن دارد که در زمین کشاورزی، خراسان جنوبی بالاترین و فارس کمترین، در زمین انرژی، اصفهان بالاترین و سیستان و بلوچستان پایین‌ترین، در زمین مرتع، خراسان جنوبی بالاترین و قزوین پایین‌ترین، در زمین جنگل، تهران بالاترین و سیستان و بلوچستان پایین‌ترین و در زمین‌های ساخته شده، استان خراسان جنوبی بالاترین و استان آذربایجان غربی پایین‌ترین مقدار جای پای اکولوژیک را در بین سایر استان‌های ایران داشته‌اند. نتایج کلی حاصل از این محاسبه که از تجمیع تمام بخش‌های جای پای اکولوژیک حاصل می‌شود، نشان از آن دارد که ساکنان استان اصفهان با جای پایی به اندازه 412/2 هکتار برای هر نفر دارای بالاترین مقدار و ساکنان استان سیستان و بلوچستان با مقدار 269/1 هکتار برای هر نفر دارای کمترین مقدار جای پای اکولوژیک در میان استان‌های ایران می‌باشند. با توجه به نتایج سنجش پایداری توسعه، می توان بیان نمود که تمامی استان‌های ایران دارای ناپایداری اکولوژیک بوده و دراین‌بین استان‌های اصفهان، قم و تهران بالاترین ناپایداری را دارند.
آمنه زارع؛ مسعود همایونی فر؛ محمد جواد رزمی
چکیده
چکیده
امروزه آگاهی از نقاط قوت و ضعف مناطق برای دست یابی به توسعه ی پایدار نوعی ضرورت جهت ارائه ی طرح ها و برنامه ها محسوب می شود. توسعه پایدار دارای ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و نهادی -کالبدی است که در هر بعد شاخص هایی به صورت منتخب با توجه به ادبیات توسعه پایدار و شاخص های ارائه شده توسط کمیسیون توسعه پایدار سازمان ملل متحد، ...
بیشتر
چکیده
امروزه آگاهی از نقاط قوت و ضعف مناطق برای دست یابی به توسعه ی پایدار نوعی ضرورت جهت ارائه ی طرح ها و برنامه ها محسوب می شود. توسعه پایدار دارای ابعاد اقتصادی، اجتماعی، زیست محیطی و نهادی -کالبدی است که در هر بعد شاخص هایی به صورت منتخب با توجه به ادبیات توسعه پایدار و شاخص های ارائه شده توسط کمیسیون توسعه پایدار سازمان ملل متحد، در نظر گرفته شده است.
با توجه به اهمیت موضوع توسعه پایدار در سطح جهانی و نیز در سطح مناطق، هدف اصلی این مقاله، تعیین سطح توسعه یافتگی و اولویت بندی توسعه شهرستان های استان خراسان رضوی، بر اساس شاخص های توسعه پایدار است. برای دستیابی به اهداف مورد نظر این مقاله، از روش های تحلیل عاملی، شاخص ناموزونی موریس، امتیاز استاندارد شده و رگرسیون استفاده شده است.
یافته های این تحقیق بیانگر این است که بین شاخص های انتخابی توسعه پایدار در 27 شهرستان استان خراسان رضوی، تفاوت و نابرابری وجود دارد. در تمامی روش های مورد بررسی در این مطالعه، شهرستان های خوشاب، زاوه و تخت جلگه نیمه پایدار، و شهرستان های بجستان، گناباد و مشهد از توسعه متوسط و سایر شهرستان های استان از درجه توسعه پایین برخوردارند. اولویت مولفه های پیش بین توسعه پایدار نیز به ترتیب عبارتند از: عامل اجتماعی – زیستی، اقتصادی – اجتماعی، اقتصادی- نهادی، زیستی کالبدی، و زیستی اجتماعی – اقتصادی.
حسن دلیری؛ نادر مهرگان
چکیده
در سال‌های اخیر مفهوم توسعه پایدار شهری یکی از مهم‌ترین مفاهیم مشترک در میان حوزههای اقتصادی، اجتماعی و جغرافیا بوده است. شاخص جای پای اکولوژیک یکی از روش‌های اندازه‌گیری میزان توسعه پایدار در مناطق جغرافیایی می‌باشد. در این مقاله با استفاده از شاخص جای پای اکولوژیک به بررسی پایداری توسعه در استان‌های خراسان پرداخته شده است. ...
بیشتر
در سال‌های اخیر مفهوم توسعه پایدار شهری یکی از مهم‌ترین مفاهیم مشترک در میان حوزههای اقتصادی، اجتماعی و جغرافیا بوده است. شاخص جای پای اکولوژیک یکی از روش‌های اندازه‌گیری میزان توسعه پایدار در مناطق جغرافیایی می‌باشد. در این مقاله با استفاده از شاخص جای پای اکولوژیک به بررسی پایداری توسعه در استان‌های خراسان پرداخته شده است. نتایج مطالعه نشان می‌دهد ساکنان استان خراسان شمالی با مقدار 9704/1 هکتار دارای کمترین جای پای اکولوژیک و ساکنان استان خراسان جنوبی با مقدار 1699/2 سرانه هکتار دارای بالاترین جای پای اکولوژیک در میان استان‌های مورد مطالعه هستند. علاوه بر این هر یک از ساکنان استان خراسان رضوی با کسری اکولوژیک بهاندازه 1404/1 هکتار ناپایدارترین استان در میان استان‌های مورد مطالعه بوده و ساکنان استان خراسان شمالی با کسری اکولوژیک بهاندازه 7642/0 سرانه هکتار پایدارترین استان از لحاظ اکولوژیک در میان استان‌های مورد مطالعه می‌باشند.
کلیدواژه ها: جای پای اکولوژیک، خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، ظرفیت زیستی، توسعه پایدار.
محمدعلی فیض پور؛ ابوالفضل شاه محمدی مهرجردی
چکیده
چکیده
تقریباً در تمامی مطالعات انجام شده در حوزه مزیت نسبی مناطق، شاخصهای عمومی مزیت نسبی مانند اشتغال، ارزش افزوده و سودآوری، مدّ نظر قرارگرفته است؛ درحالی که مطالعه مزیت نسبی مناطق، بدون در نظر گرفتن معیارهای توسعه پایدار، که عدم آلایندگی از عمده‌ترین آن محسوب می‌شود، مطالعه‌ای ناقص است. بر این اساس، مطالعه حاضر می‌کوشد با ...
بیشتر
چکیده
تقریباً در تمامی مطالعات انجام شده در حوزه مزیت نسبی مناطق، شاخصهای عمومی مزیت نسبی مانند اشتغال، ارزش افزوده و سودآوری، مدّ نظر قرارگرفته است؛ درحالی که مطالعه مزیت نسبی مناطق، بدون در نظر گرفتن معیارهای توسعه پایدار، که عدم آلایندگی از عمده‌ترین آن محسوب می‌شود، مطالعه‌ای ناقص است. بر این اساس، مطالعه حاضر می‌کوشد با در نظر گرفتن توأمان معیارهای عمومی مزیت نسبی مناطق و نیز، معیار عدم آلایندگی بهعنوان مبنایی اساسی برای توسعه پایدار، جایگاه و رتبه مناطق کشور را از حیث مزیت نسبی صنایع تولیدی مورد بررسی قرار دهد. برای این منظور، ابتدا صنایع تولیدی مناطق مختلف بر اساس شاخصهای عمومی مزیت نسبی رتبه‌بندی شده و در مرحله بعد، جایگاه آن‌ها با توجه به تلفیقی از شاخصهای عمومی مزیت نسبی و شاخصهای آلودگی هوا ناشی از احتراق سوخت‌های فسیلی در بخش صنعت با استفاده از روش تاپسیس مورد توجه قرارگرفته است. نتایج این مطالعه نشان می دهد مزیت نسبی مناطق در صنایع تولیدی با و بدون در نظر گرفتن شاخصهای توسعه پایدار از یکدیگر کاملاً متمایز است و ازاین‌رو و نیز از حیث سیاستگذاری، مزیت‌های نسبی مناطق بدون در نظر گرفتن معیارهای پایداری راهنمای مناسبی برای سرمایه‌گذاری‌های صنعتی نخواهد بود.
کلیدواژه‌ها: آلودگی هوا، توسعه پایدار، صنایع تولیدی ایران، مزیت نسبی.
طبقه‌بندی JEL : Q01، L52، Q56، Q53
