مقالات پژوهشی
محمدعلی فیض پور؛ ابوالفضل شاه محمدی مهرجردی
چکیده
چکیده
تقریباً در تمامی مطالعات انجام شده در حوزه مزیت نسبی مناطق، شاخصهای عمومی مزیت نسبی مانند اشتغال، ارزش افزوده و سودآوری، مدّ نظر قرارگرفته است؛ درحالی که مطالعه مزیت نسبی مناطق، بدون در نظر گرفتن معیارهای توسعه پایدار، که عدم آلایندگی از عمده‌ترین آن محسوب می‌شود، مطالعه‌ای ناقص است. بر این اساس، مطالعه حاضر می‌کوشد با ...
بیشتر
چکیده
تقریباً در تمامی مطالعات انجام شده در حوزه مزیت نسبی مناطق، شاخصهای عمومی مزیت نسبی مانند اشتغال، ارزش افزوده و سودآوری، مدّ نظر قرارگرفته است؛ درحالی که مطالعه مزیت نسبی مناطق، بدون در نظر گرفتن معیارهای توسعه پایدار، که عدم آلایندگی از عمده‌ترین آن محسوب می‌شود، مطالعه‌ای ناقص است. بر این اساس، مطالعه حاضر می‌کوشد با در نظر گرفتن توأمان معیارهای عمومی مزیت نسبی مناطق و نیز، معیار عدم آلایندگی به‌عنوان مبنایی اساسی برای توسعه پایدار، جایگاه و رتبه مناطق کشور را از حیث مزیت نسبی صنایع تولیدی مورد بررسی قرار دهد. برای این منظور، ابتدا صنایع تولیدی مناطق مختلف بر اساس شاخصهای عمومی مزیت نسبی رتبه‌بندی شده و در مرحله بعد، جایگاه آن‌ها با توجه به تلفیقی از شاخصهای عمومی مزیت نسبی و شاخصهای آلودگی هوا ناشی از احتراق سوخت‌های فسیلی در بخش صنعت با استفاده از روش تاپسیس مورد توجه قرارگرفته است. نتایج این مطالعه نشان می دهد مزیت نسبی مناطق در صنایع تولیدی با و بدون در نظر گرفتن شاخصهای توسعه پایدار از یکدیگر کاملاً متمایز است و ازاین‌رو و نیز از حیث سیاست‌گذاری، مزیت‌های نسبی مناطق بدون در نظر گرفتن معیارهای پایداری راهنمای مناسبی برای سرمایه‌گذاری‌های صنعتی نخواهد بود.
کلیدواژه‌ها: آلودگی هوا، توسعه پایدار، صنایع تولیدی ایران، مزیت نسبی.
طبقه‌بندی JEL : Q01، L52، Q56، Q53
مقالات پژوهشی
صادق بختیاری؛ رزیتا مویدفر؛ علی سرخوش سرا
چکیده
چکیده
امروزه اهدافی نظیر تحول اقتصادی، تأمین رفاه اجتماعی، توسعه ساختاری و زمینه سازی برای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی با بهره گیری از مخارج دولتی، به یکی از اهداف اصلی کشورها تبدیل‌شده که موجب بازبینی نقش دولت در سراسر جهان شده است. در این راستا این پژوهش با استفاده از رهیافت داده های تابلویی، به بررسی و مقایسه تأثیر اجزای مخارج ...
بیشتر
چکیده
امروزه اهدافی نظیر تحول اقتصادی، تأمین رفاه اجتماعی، توسعه ساختاری و زمینه سازی برای دستیابی به رشد و توسعه اقتصادی با بهره گیری از مخارج دولتی، به یکی از اهداف اصلی کشورها تبدیل‌شده که موجب بازبینی نقش دولت در سراسر جهان شده است. در این راستا این پژوهش با استفاده از رهیافت داده های تابلویی، به بررسی و مقایسه تأثیر اجزای مخارج دولتی بر مؤلفه های توسعه و رفاه در کشور های منتخب توسعه‌یافته و درحال‌توسعه د ر طی دوره زمانی 2010-1996 می پردازد. نتایج بهدستآمده از این مطالعه نشان می دهد که اگرچه اثر مخارج امور عمومی، اجتماعی و اقتصادی بر توسعه و رفاه کشورهای توسعه‌یافته مثبت است، اما تنها تأثیر مخارج امور اجتماعی ازنظر آماری معنا-دار است. همچنین نتایج مربوط به کشورهای درحال‌توسعه نشاندهنده تأثیر مثبت و معنا دار مخارج امور عمومی و اقتصادی بر توسعه و رفاه این کشورهاست، اما ضریب مخارج امور اجتماعی علیرغم مثبت بودن آن ازنظر آماری معنا دار نشده است. همچنین نتایج این تحقیق حاکی از اثر منفی و معنادار مخارج امور دفاعی در هر دو گروه از کشورهای موردمطالعه است.
کلید واژه ها: مخارج دولتی، رفاه، شاخص توسعه انسانی، کشورهای توسعه‌یافته و درحال‌توسعه.
طبقه‌بندی JEL : H11، H53، I38
مقالات پژوهشی
محمد علیزاده؛ ابوالقاسم گلخندان
چکیده
چکیده
بر اساس نظریه برنان و بوکانان (1980) تحت عنوان فرضیه لویاتان، تمرکززدایی مالی میتواند اندازه دولت را کاهش دهد. در این راستا، مقاله حاضر سعی دارد با ارائه یک الگوی مفهومی درزمینه عوامل مؤثر بر اندازه دولت و آزمون تجربی آن از طریق روش اقتصادسنجی گشتاورهای تعمیم‌یافته (GMM) با استفاده از داده‌های 15 کشور درحال‌توسعه رابطه بین تمرکززدایی ...
بیشتر
چکیده
بر اساس نظریه برنان و بوکانان (1980) تحت عنوان فرضیه لویاتان، تمرکززدایی مالی میتواند اندازه دولت را کاهش دهد. در این راستا، مقاله حاضر سعی دارد با ارائه یک الگوی مفهومی درزمینه عوامل مؤثر بر اندازه دولت و آزمون تجربی آن از طریق روش اقتصادسنجی گشتاورهای تعمیم‌یافته (GMM) با استفاده از داده‌های 15 کشور درحال‌توسعه رابطه بین تمرکززدایی مالی و اندازه دولت را بررسی کند. نتایج این تحقیق در قالب مدل‌های پانلپویا نشاندهنده اثر مثبت تمرکززدایی مالی درآمد و مخارج و اثر بیمعنای عدم توازن عمودی بر روی اندازه دولت و درنتیجه، عدم تأیید فرضیه لویاتان برای کشورهای مورد مطالعه است. نتایج دیگر این تحقیق، نشاندهنده تأثیرپذیری مثبت و معنادار اندازه دولت از تولید ناخالص داخلی سرانه (تأیید قانون واگنر)، درجه باز بودن اقتصاد (تأیید فرضیه رودریک) و خالص دموکراسی و تأثیرپذیری منفی آن از درجه شهرنشینی است.
کلیدواژه‌ها: تمرکززدایی مالی، اندازه دولت، کشورهای درحال‌توسعه، فرضیه لویاتان، روش گشتاورهای تعمیم‌یافته (GMM).
طبقه‌بندی JEL : C23, H5, H7.
مقالات پژوهشی
مصطفی کاظمی؛ امیرحسین باقریه مشهدی
چکیده
چکیده
کارایی، مفهومی است که سابقه طولانی در علوم مختلف دارد و اندازه گیری و تحلیل آن به‌منظور نیل به بهترین عملکرد در واحدهای اقتصادی، حائز اهمیت فراوان است. ازاین‌رو هدف از تحقیق حاضر بررسی کارایی شرکت هواپیمایی ماهان در مقایسه با شرکت های هواپیمایی عضو انجمن بین المللی حمل‌ونقل هوایی (یاتا) در منطقه خاورمیانه و آفریقاست. شاخص ...
بیشتر
چکیده
کارایی، مفهومی است که سابقه طولانی در علوم مختلف دارد و اندازه گیری و تحلیل آن به‌منظور نیل به بهترین عملکرد در واحدهای اقتصادی، حائز اهمیت فراوان است. ازاین‌رو هدف از تحقیق حاضر بررسی کارایی شرکت هواپیمایی ماهان در مقایسه با شرکت های هواپیمایی عضو انجمن بین المللی حمل‌ونقل هوایی (یاتا) در منطقه خاورمیانه و آفریقاست. شاخص های موردتوجه در این تحقیق تُن-کیلومتر موجود، تُن-کیلومتر حمل شده، مسافر-کیلومتر حمل شده، صندلی-کیلومتر عرضه‌شده، تعداد کارکنان، تعداد هواپیما، هزینه عملیاتی و درآمد عملیاتی است. این اطلاعات از طریق سالنامه ها و گزارش های آماری موجود در وب‌سایت رسمی شرکت های هواپیمایی و مجامع حمل‌ونقل هوایی برای 15 شرکت هواپیمایی در دسترس قرارگرفته که از طریق الگوی استاندارد و الگوی دومرحله‌ای مدل ناپارامتریک تحلیل پوششی داده ها مورد بررسی قرارگرفته‌اند. نتایج تحقیق نشان می دهد تنها دو شرکت هواپیمایی امارات و اتیوپی در سطح بهینه مقیاس فعالیت نموده و هواپیمایی ماهان، جایگاه سوم را در میان شرکت های مورد مطالعه کسب کرده است که برای دستیابی به حداکثر ظرفیت نیاز به افزایش نسبی مسافر-کیلومتر حمل شده، درآمد عملیاتی و تن-کیلومتر حمل شده دارد. علاوه بر این، نتایج نشان می دهد این صنعت به میزان 27 درصد کمتر از ظرفیت عمل می نماید که در این میان، شرکت های هواپیمایی منطقه خاورمیانه به میزان 7 درصد کارایی بهتری نسبت به رقبای آفریقایی نشان می دهند.
کلیدواژه‌ها: کارایی، تحلیل پوششی داده ها، هواپیمایی ماهان، شرکت های هواپیمایی، حمل‌ونقل هوایی.
طبقه‌بندی JEL : D22, L93, C02.
مقالات پژوهشی
سید محمد جواد رزمی؛ شراره کاوسی
چکیده
چکیده
در ادبیات اقتصادی، در خصوص رابطه بین توسعه اقتصادی و نابرابری جنسیتی دو فرضیه وجود دارد: اول اینکه، با توسعه اقتصادی نابرابری جنسیتی کاهش می‌یابد؛ دوم، توسعه اقتصادی میتواند به افزایش نابرابری جنسیتی منجر شود. مقاله حاضر با توجه به منحنی کوزنتس جنسیتی، به بررسی اثر توسعه اقتصادی بر نابرابری جنسیتی در استان‌های کشور می‌پردازد. ...
بیشتر
چکیده
در ادبیات اقتصادی، در خصوص رابطه بین توسعه اقتصادی و نابرابری جنسیتی دو فرضیه وجود دارد: اول اینکه، با توسعه اقتصادی نابرابری جنسیتی کاهش می‌یابد؛ دوم، توسعه اقتصادی میتواند به افزایش نابرابری جنسیتی منجر شود. مقاله حاضر با توجه به منحنی کوزنتس جنسیتی، به بررسی اثر توسعه اقتصادی بر نابرابری جنسیتی در استان‌های کشور می‌پردازد. در برآورد این منحنی از روش حداقل مربعات معمولی OLS استفاده گردید. بر اساس نتایج، یک ارتباط U وارونه بین نابرابری جنسیتی و درآمد سرانه وجود دارد. همچنین ارتباط معکوسی بین نابرابری جنسیتی با صادرات و ارتباط مستقیمی با سهم بخش صنعت در اقتصاد مشاهده شد. این پژوهش تأثیر یکنواخت توسعه بر نابرابری جنسیتی، یعنی دیدگاههای فمینیستی و نئوکلاسیک را به چالش کشیده و بجای پذیرش یک سیاست عام، لزوم اجرای برنامههای مبارزه با کاهش نابرابری جنسیتی بخصوص متناسب با سطوح توسعه اقتصادی، مناطق مختلف را پیشنهاد میکند.
کلیدواژه‌ها: توسعه اقتصادی، نابرابری جنسیتی، منحنی کوزنتس، ایران.
طبقه‌بندی JEL :R11, O12, B54, J16
مقالات پژوهشی
روح اله بابکی؛ مصطفی سلیمی فر
چکیده
چکیده
تولید، فرایندی است که بر اساس آن، یک فعالیت تولیدی به برخی شرایط (قبل از شروع تولید و بعد از شروع تولید) نیاز دارد. یکی از مهم‌ترین شرایط لازم برای شروع تولید، محیط کسب‌وکار مناسب است و یکی از مهم‌ترین عواملی که باید پس از شروع تولید - در حین فرایند تولید و در زمان عرضه محصول و صادرات آن- مهیا گردد، آزادی اقتصادی است. ازاین‌رو، ...
بیشتر
چکیده
تولید، فرایندی است که بر اساس آن، یک فعالیت تولیدی به برخی شرایط (قبل از شروع تولید و بعد از شروع تولید) نیاز دارد. یکی از مهم‌ترین شرایط لازم برای شروع تولید، محیط کسب‌وکار مناسب است و یکی از مهم‌ترین عواملی که باید پس از شروع تولید - در حین فرایند تولید و در زمان عرضه محصول و صادرات آن- مهیا گردد، آزادی اقتصادی است. ازاین‌رو، این مقاله به دنبال بررسی نقش محیط کسب‌وکار و آزادی اقتصادی بر رشد اقتصادی در 30 کشور منتخب در طی سال های 2004 تا 2013 است. نتایج برآوردها با استفاده از روش داده های تابلویی نشان می دهد که محیط کسب‌وکار و آزادی اقتصادی، تأثیر مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی دارند. همچنین، نتایج حاصل از آزمون برابری دو ضریب نشان می دهد که اثرگذاری آزادی اقتصادی نسبت به محیط کسب‌وکار بر رشد اقتصادی بیشتر است.
کلیدواژه: محیط کسب‌وکار، آزادی اقتصادی، رشد اقتصادی، داده های تابلویی
طبقه‌بندی JEL : K20، O41، O50، C23.
مقالات پژوهشی
امیر رضا سوری
چکیده
چکیده
مطالعة حاضر به دنبال تحلیل عوامل مؤثر بر تجارت درون صنعتی ایران با کشورهای طرف تجاری در بلوک‌های منطقه‌ای EU، ECO، GCC، D8، OIC و ASEAN به‌صورت متقابل و به تفکیک بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات با استفاده از داده های تلفیقی دوره 1980-2009 مبتنی بر رویکرد مدل های تابلویی پویا و به‌کارگیری روش گشتاورهای تعمیم یافته است. برای توضیح تجارت درون ...
بیشتر
چکیده
مطالعة حاضر به دنبال تحلیل عوامل مؤثر بر تجارت درون صنعتی ایران با کشورهای طرف تجاری در بلوک‌های منطقه‌ای EU، ECO، GCC، D8، OIC و ASEAN به‌صورت متقابل و به تفکیک بخش‌های کشاورزی، صنعت و خدمات با استفاده از داده های تلفیقی دوره 1980-2009 مبتنی بر رویکرد مدل های تابلویی پویا و به‌کارگیری روش گشتاورهای تعمیم یافته است. برای توضیح تجارت درون صنعتی بین ایران و کشورهای طرف تجاری، متغیرهای اندازة اقتصادی، درآمد سرانه، سرمایه-گذاری مستقیم خارجی، مسافت و عدم توازن تجاری مورداستفاده قرارگرفتهاست. نتایج برآورد مدل نشان می دهد که اندازة اقتصادی، درآمد سرانه و مسافت مهم‌ترین متغیرهای توضیح دهندة تجارت درون صنعتی ایران و کشورهای طرف تجاری هستند. براساس یافتههای پژوهش اندازة اقتصادی رابطة مثبت و درآمد سرانه رابطة منفی با تجارت درون صنعتی دارد. همچنین یافته های پژوهش نشان داد که مسافت و عدم توازن تجاری تأثیر معکوسی بر جریان تجارت درون صنعتی ایران و کشورهای طرف تجاری دارند.
کلیدواژه ها: تجارت درون صنعتی، بلوک‌های منطقه‌ای، داده‌های تابلویی پویا، مقیاس اقتصادی و روش گشتاورهای تعمیم یافته.
طبقه‌بندی JEL : C20, F12
مقالات پژوهشی
بهزاد سلمانی؛ حسین پناهی؛ عذرا جمشیدی
چکیده
چکیده
هدف اصلی مطالعه حاضر بررسی اثرات شوک های حاصل از متغیّرهای تولید ناخالص داخلی، درجه باز بودن تجاری و میزان حوادث تروریستی بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای منتخب منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (منا) در قالب مدل Panel VAR است. دوره زمانی مطالعه از سال 1970 تا 2012 را شامل بوده و برآورد مدل تحقیق (Panel VAR) با استفاده از روش گشتاورهای ...
بیشتر
چکیده
هدف اصلی مطالعه حاضر بررسی اثرات شوک های حاصل از متغیّرهای تولید ناخالص داخلی، درجه باز بودن تجاری و میزان حوادث تروریستی بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی در کشورهای منتخب منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (منا) در قالب مدل Panel VAR است. دوره زمانی مطالعه از سال 1970 تا 2012 را شامل بوده و برآورد مدل تحقیق (Panel VAR) با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته (GMM) انجامگرفته است. نتایج حاصل از برآورد مدل و بررسی روابط متقابل متغیرهای تحقیق در قالب توابع عکس العمل آنی و تجزیه واریانس، بیانگر این است که طی دوره موردمطالعه، شوک های تروریسم دارای اثر منفی بر جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی است. در مقابل، شوک-های ناشی از تولید ناخالص داخلی و درجه باز بودن تجاری، دارای تأثیر مثبت بر جذب سرمایه گذاری مستقیم خارجی بوده اند.
کلید واژه ها: سرمایه گذاری مستقیم خارجی، تروریسم، ریسک سیاسی، منطقه منا.
طبقه‌بندی JEL : F21, G18, G32
مقالات پژوهشی
جابر بهرامی؛ مصیب پهلوانی
چکیده
چکیده
یکی از موضوعات مورد بحث در عصر حاضر، پدیده جهانیشدن است. جهانیشدن، درهم‌آمیزی و ادغام متزاید اقتصادهای ملی در اقتصاد جهانی است که آثار آن را می‌توان در افزایش بازرگانی بین‌المللی، جهانیشدن تولید و جریان سرمایهگذاری مستقیم خارجی ملاحظه کرد. بررسی آثار و پیامدهای گسترده این فرایند بر ابعاد مختلف حیات انسانی از جمله آثار ...
بیشتر
چکیده
یکی از موضوعات مورد بحث در عصر حاضر، پدیده جهانیشدن است. جهانیشدن، درهم‌آمیزی و ادغام متزاید اقتصادهای ملی در اقتصاد جهانی است که آثار آن را می‌توان در افزایش بازرگانی بین‌المللی، جهانیشدن تولید و جریان سرمایهگذاری مستقیم خارجی ملاحظه کرد. بررسی آثار و پیامدهای گسترده این فرایند بر ابعاد مختلف حیات انسانی از جمله آثار سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آن، توجه خاص اندیشمندان، سیاستمداران، اقتصاددانان و متولیان فرهنگی جهان را به خود جلب کرده است. این بررسیها، قبل از همه نیازمند کمّی کردن این پدیده و ساخت و به‌کارگیری شاخصهای مناسب برای اندازه‌گیری آن است. هدف تحقیق حاضر، بررسی تأثیر جهانیشدن با استفاده از شاخص جدید و جامع جهانیشدن اقتصاد، KOF بر جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی در کشورهای منتخب عضو منا و دوره زمانی 20 ساله 2009-1990 است. مدل تحقیق با استفاده از فنون اقتصادسنجی پانلی مانند ریشه واحد پانلی، هم‌انباشتگی پانلی و برآوردگر گشتاور تعمیم‌یافته (GMM) برآورد شد. نتایج تحقیق حاکی از آن است بین جهانیشدن و سرمایهگذاری مستقیم خارجی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد. همچنین شاخص اندازه بازار، شاخص سرمایه انسانی تأثیر مثبت و معنادار و شاخص جمعیت تأثیر منفی و معناداری بر جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی داشته است.
کلید واژه ها: جهانیشدن، سرمایهگذاری مستقیم خارجی، داده‌های پانلی، GMM، کشورهای عضو منا.
طبقه‌بندی JEL :. C23 ,F23 ,F62
مقالات پژوهشی
مهدی بهراد امین؛ غلامرضا زمانیان
چکیده
چکیده
نرخ ارز همواره به‌عنوان یک متغیر کلیدی و مهم اقتصادی در سیاست گذاری‌ها قلمداد می‌شود. علاوه بر این، بعد از به کارگیری نظام نرخ ارز شناور در دهه هفتاد میلادی، نوسانات و نا اطمینانی نرخ ارز و اثرات آن بر تجارت بین‌الملل نیز موردتوجه محققین واقع شد. اگرچه بیشتر مدل‌های تجارت استدلال می‌کنند که نوسانات نرخ ارز، نا اطمینانی و ...
بیشتر
چکیده
نرخ ارز همواره به‌عنوان یک متغیر کلیدی و مهم اقتصادی در سیاست گذاری‌ها قلمداد می‌شود. علاوه بر این، بعد از به کارگیری نظام نرخ ارز شناور در دهه هفتاد میلادی، نوسانات و نا اطمینانی نرخ ارز و اثرات آن بر تجارت بین‌الملل نیز موردتوجه محققین واقع شد. اگرچه بیشتر مدل‌های تجارت استدلال می‌کنند که نوسانات نرخ ارز، نا اطمینانی و ریسک را افزایش می‌دهد و درنتیجه موجب کاهش جریان‌های تجاری ازجمله واردات می‌شود؛ بااین‌حال، برخی از مطالعات دیگر خلاف آن را نشان می‌دهند. مطالعه حاضر اثر نا اطمینانی نرخ ارز واقعی بر تقاضای واردات پنج کشور منتخب از کشورهای عضو منا، طی دوره زمانی 2012- 1980 را با استفاده از داده های سالانه موردبررسی قرار داده است. مدل EGARCH برای تولید لگاریتم سری‌های واریانس GARCH (تخمین نا اطمینانی نرخ ارز) و روش داده‌های تابلویی با اثرات تصادفی برای برآورد مدل استفاده‌شده است. نتایج، حاکی از اثر منفی متغیر نا اطمینانی نرخ ارز واقعی بر واردات واقعی در بلند مدت است. در بلند مدت، افزایش در نا اطمینانی نرخ ارز واقعی میتواند تراز تجاری کشور را از طریق کاهش تقاضای واردات بهبود بخشد، اما درعین‌حال ممکن است تولیدات صنعتی در اثر کاهش واردات کالاهای سرمایه‌ای و واسطه‌ای آسیب ببیند؛ بنابراین ازدیدگاه سیاستی، تثبیت نرخ ارز مؤثر واقعی از طریق نرخ‌های ارز اسمی عمده، ضروری به نظر می‌رسد.
کلید واژه ها: نا اطمینانی نرخ ارز، ای گارچ (EGARCH)، واردات، داده های تابلویی.
طبقه‌بندی JEL : F11، F14، F17، F31
