مقاله پژوهشی
جامعه شناسی اقتصادی
مصطفا مختاری؛ سروش فتحی؛ مهرداد نوابخش
چکیده
زمینه و هدف: توسعه مهمترین هدف کلی افراد و جوامع در عصر حاضر بوده است. بر هیمن اساس تلاشهای توسعهای در همه جوامع جزو اهداف اصلی کشورها بوده است. بر همین اساس هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل پیشرانهای ملی سیاستگذاری توسعه ایران بوده است.روش: روش انجام این پژوهش کیفی از نوع آیندهپژوهی است که با استراتژی تحلیل روند انجام شده و همه روندهای ...
بیشتر
زمینه و هدف: توسعه مهمترین هدف کلی افراد و جوامع در عصر حاضر بوده است. بر هیمن اساس تلاشهای توسعهای در همه جوامع جزو اهداف اصلی کشورها بوده است. بر همین اساس هدف این پژوهش شناسایی و تحلیل پیشرانهای ملی سیاستگذاری توسعه ایران بوده است.روش: روش انجام این پژوهش کیفی از نوع آیندهپژوهی است که با استراتژی تحلیل روند انجام شده و همه روندهای ملی حاکم بر وضعیت سیاستگذاری توسعه ایران با مطالعه گزارشهای داخلی و خارجی از جمله؛ مطالعه پژوهشهای موجود و ادبیات نظری و مصاحبههای عمیق و جلسات هماندیشی انجام و در معرض نقد و بررسی خبرگان و فعالان سیاستگذاری توسعه در ایران گذاشته شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل همه خبرگان و فعالان سیاستگذاری توسعه در ایران هستند که در مورد توسعه و سیاستگذاری خبره و صاحبنظر هستند که 25 نفر از آن به صورت مصاحبه و شرکت در جلسات هماندیشی در فرایند پژوهش مشارکت داشتهاند. تجزیهو تحلیل داده در بر مبنای تحلیل روند از نوع تحلیل پیشرانها بوده است.یافتهها: در این پژوهش 25 پیشران مهم و اساسی در 5 حوزه اجتماعی، فناورانه، اقتصادی، زیست محیطی و سیاسی شناسایی شده است. نتیجهگیری: این پیشرانها در حوزههای مختلف اجتماعی، فنی، اقتصادی، زیست محیطی و سیاسی هستند که به لحاظ درجه اثرگذاری به ترتیب پیشرانهای سیاسی حاکمیتی، پیشرانهای زیست محیطی، پیشرانهای فناورانه، پیشرانهای اقتصادی و در نهایت پیشرانهای اجتماعی- فرهنگی وجود دارند، اما بر اساس درجه اهمیت به ترتیب؛ مسایل اقتصادی، فنی اجتماعی و فرهنگی و زیست محیطی و نهایتاً پیشرانهای سیاسی در اولویت هستند.
مقاله پژوهشی
اقتصاد توسعه و برنامهریزی
سمیرا متقی؛ صلاح ابراهیمی؛ رمضان غلامی؛ سمانه طالعی اردکانی
چکیده
پیامدهای نامطلوب اقتصادی، اجتماعی و سیاسی فقر، دولتها را بر آن داشته تا بهبود وضعیت فقرا را در صدر اولویتهای خود قرار دهند. ازاینرو شناخت مناسب فقر و عوامل اثرگذار برآن، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ اما مسئله حائز اهمیت در این راستا تعاریف متنوع مربوط به فقر است که بسته به رویکردهای مختلف، از جمله منطقهای بودن آن، متفاوت می ...
بیشتر
پیامدهای نامطلوب اقتصادی، اجتماعی و سیاسی فقر، دولتها را بر آن داشته تا بهبود وضعیت فقرا را در صدر اولویتهای خود قرار دهند. ازاینرو شناخت مناسب فقر و عوامل اثرگذار برآن، از اهمیت بالایی برخوردار است؛ اما مسئله حائز اهمیت در این راستا تعاریف متنوع مربوط به فقر است که بسته به رویکردهای مختلف، از جمله منطقهای بودن آن، متفاوت می باشد و همین مسئله، این ذهنیت را ایجاد می کند که آیا پدیده فقر(برای نمونه بر اساس این رویکرد)، به واقع یک مقوله منطقه ای و جغرافیایی است به عبارتی آیا عوامل اثرگذار بر فقر در مناطق مختلف توسعه یافته و درحال توسعه (بسته به وضعیت جغرافیای آن منطقه)، متفاوت است یا فقر یک پدیده بین المللی است و عوامل اثرگذار بر آن در همه جا، یکسان می باشد؟به این منظور و برای پاسخگویی به سؤالات مذکور در تحقیق حاضر به بررسی و مدلسازی فقر در دو گروه کشورهای درحالتوسعه و توسعهیافته بر اساس شرایط جغرافیایی، در دوره زمانی 1990 تا 2017، پرداخته شد. یافتههای تحقیق حاکی از این است که:ضریب رشد اقتصادی بر فقر، در هر دو گروه کشورهای درحالتوسعه و توسعهیافته، اثرمنفی داشته که این امر حاکی از تأیید تئوری اثر قطره چکانی استیگلیتز که توسعه اقتصادی موجب کاهش فقر میشود، است؛ بعلاوه، فقر در مناطق مختلف، بیشتر یک مقوله اقتصادی است و سایر رویکردهای مختلف در ارتباط با فقر، در درجات بعدی اهمیت قرار میگیرد.
مقاله پژوهشی
سید سعید ملک الساداتی؛ سیده محبوبه آل رسول؛ محمود هوشمند
چکیده
گردشگری سلامت یکی از مهمترین زیرشاخههای صنعت گردشگری است که دارای مزایای اقتصادی و اجتماعی بالایی همچون افزایش اشتغال، ارزآوری و درآمدزایی است. با توجه به پتانسیلهای بالای شهر مشهد به عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگری سلامت در منطقه خاور میانه، این مطالعه به شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای گردشگری سلامت در این شهر میپردازد. ...
بیشتر
گردشگری سلامت یکی از مهمترین زیرشاخههای صنعت گردشگری است که دارای مزایای اقتصادی و اجتماعی بالایی همچون افزایش اشتغال، ارزآوری و درآمدزایی است. با توجه به پتانسیلهای بالای شهر مشهد به عنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگری سلامت در منطقه خاور میانه، این مطالعه به شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای گردشگری سلامت در این شهر میپردازد. بدین منظور ابتدا از طریق مصاحبههای عمیق با خبرگان صنعت گردشگری سلامت شامل مدیران و مسئولین بخشهای پذیرش بیماران بینالملل بیمارستانهای خصوصی و دولتی شهر مشهد و همچنین مدیران شرکتهای گردشگری سلامت، مهمترین نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای این صنعت استخراج گردیده. در گام دوم با بهرهگیری از پرسشنامه و با کمک روش SWOT نظرات کارشناسان و خبرگان این صنعت در خصوص نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای استخراج شده، دریافت و تجزیه و تحلیل شد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در میان عوامل داخلی پایین بودن هزینههای خدمات گردشگری و درمانی بزرگترین نقطه قوت و ضعف در تبلیغات و بازاریابی بزرگترین نقطه ضعف محسوب میشود. از بین عوامل خارجی نیز، وجود بارگاه امام رضا (ع) بزرگترین فرصت و وجود رقبای بزرگ و چالشهای اساسی با کشورهای عربی و غربی از بزرگترین تهدیدها به شمار میآید. همچنین با توجه به بیشتر بودن نقاط ضعف این صنعت از نقاط قوت و بیشتر بودن فرصتها از تهدیدها، توسعه صنعت گردشگری سلامت در شهر مشهد باید از طریق استراتژی بازنگری دنبال شود.
مقاله پژوهشی
اقتصاد بین الملل
عاطفه احمدی؛ عبدالکریم حسین پور
چکیده
شناسایی مزیت نسبی فعالیتهای اقتصادی در مناطق مختلف هر کشور امکان برنامهریزی صحیحی را در اختیار برنامهریزان اقتصادی قرار می-دهد. در این راستا استان بوشهر به عنوان یک منطقه مستعد به لحاظ دارا بودن پتانسیلهای بالقوه و بالفعل در زمینههای مختلف در برخی فعالیتها از جمله فعالیتهای صنعتی دارای مزیت نسبی است. از اینرو در پژوهش ...
بیشتر
شناسایی مزیت نسبی فعالیتهای اقتصادی در مناطق مختلف هر کشور امکان برنامهریزی صحیحی را در اختیار برنامهریزان اقتصادی قرار می-دهد. در این راستا استان بوشهر به عنوان یک منطقه مستعد به لحاظ دارا بودن پتانسیلهای بالقوه و بالفعل در زمینههای مختلف در برخی فعالیتها از جمله فعالیتهای صنعتی دارای مزیت نسبی است. از اینرو در پژوهش حاضر با بهرهمندی از نظریههای مزیت نسبی و با استفاده از شاخص-هایی چون شاخص خوشه، شاخص بالاسا و شاخص تقارن بالاسا فعالیتهای صنعتی متمرکز شناسایی و سپس به تعیین فعالیتهای دارای مزیت نسبی در صادرات در سالهای 1384 الی 1398پرداخته شده است. در ادامه با توجه به اهمیت توسعه صادرات غیر نفتی بر اساس پنج شاخص واردات نسبی، تعداد کشورهای سهیم در واردات، عدم مزیت کشور هدف در تولید محصول، میانگین تعرفه و فاصله کشور هدف تا استان بوشهر با استفاده از روش تاکسونومی عددی مهمترین بازارهای هدف محصول منتخب در آخرین سال آماری 1400 شناسایی شدند. نتایج حاصل شده نشان میدهد استان بوشهر از میان فعالیتهای مختلف صنعتی متمرکز در فعالیت تولید مواد شیمیایی و فراوردههای شیمیایی دارای مزیت نسبی در صادرات است. همچنین نتایج تعیین اولویت بازارهای هدف در محصول مذکور نشان داد کشورهای ترکمنستان، تاجیکستان، قرقیزستان و قطر به عنوان مهمترین کشورهای هدف محصولات شیمیایی استان بوشهر به ترتیب دارای اولویت اول تا چهارم هستند.
مقاله پژوهشی
اقتصاد ایران
حمید خاوری؛ تقی ابراهیمی سالاری
چکیده
این پژوهش به بررسی تغییرات رشد اقتصادی و همچنین شاخص امنیت اقتصادی در ایران میپردازد. از طریق مدلسازی اعمال یک سیاست انقباضی پولی برای دوره 1400-1367 با استفاده از الگوی خودبازگشت برداری ساختاری (SVAR)، نتایج بدست آمده نشان میدهد که تکانه انقباضی وارده بر رشدحجم نقدینگی کشور، واکنش منفی رشد تولید ناخالص داخلی سرانه را در کوتاهمدت به ...
بیشتر
این پژوهش به بررسی تغییرات رشد اقتصادی و همچنین شاخص امنیت اقتصادی در ایران میپردازد. از طریق مدلسازی اعمال یک سیاست انقباضی پولی برای دوره 1400-1367 با استفاده از الگوی خودبازگشت برداری ساختاری (SVAR)، نتایج بدست آمده نشان میدهد که تکانه انقباضی وارده بر رشدحجم نقدینگی کشور، واکنش منفی رشد تولید ناخالص داخلی سرانه را در کوتاهمدت به دنبال دارد. اما در بلندمدت و به تدریج با کاهش تورم، آثار اولیهی آن تعدیل شده و رشد اقتصادی کشور بهبود مییابد. بر این اساس نسبت فداکاری تولید محاسبه شده برابر 52/3- بدست میآید. بر اساس نتایج پژوهش، منفی بودن نسبت محاسبه شده، به این معنی است که در اقتصاد ایران، اعمال سیاست پولی جهت دستیابی به یک روند تورمی پایینتر، دارای وقفهی اثرگذاری طولانی (حدود پنج سال) میباشد و طی این سالها نهتنها تولید، کاهش اولیه خود را در طول زمان جبران میکند، بلکه به میزان 52/3درصد افزایش نیز مییابد. همچنین در بررسی رابطهی شاخص امنیت اقتصادی با تکانهی منفی سیاست پولی، مشاهده میشود واکنشی منفی در کوتاهمدت دارد که بیشتر بخاطر آثار مستقیم کاهش رشد تولید و همچنین آثار معکوس رشد سطح عمومی قیمتها بر شاخص امنیت اقتصادی است. در بلندمدت کاهش تدریجی تورم منجر به ارتقای شاخص امنیت اقتصادی میشود. نتایج همچنین نشان میدهد هم در کوتاهمدت و هم در بلندمدت مهمترین متغیر اثرگذار بر تغییرات رشد تولید، تکانه حاصل از شاخص امنیت اقتصادی است که اهمیت بسیار زیاد ثبات شرایط اقتصادی اعم از عدم وجود یا کاهش ریسکهای بیکاری و ریسکهای ناشی از نااطمینانیهای تورمی را نشان میدهد.
مقاله پژوهشی
اشتغال
اکرم حسن نژاد؛ مهدی مرادی؛ سیما اسکندری سبزی
چکیده
در دنـیای رقابتی امروز بهرهوری بعنوان یک فلسفه و یک دیدگاه مبتنی بر استراتژی بهبود عملیات مهمترین هدف سازمانهای پیشـرو میباشد و یک ضرورت برای رشد اقتصادی و ارتقای سطح زندگی و رفاه یک کشور محسوب میشود. مقدار و نرخ رشد بهرهوری در هر کشور، تأثیر بسزایی در روند متغیرهای کلان اقتصادی در سـطح جهانی دارد. عوامل بسیاری بر بهرهوری ...
بیشتر
در دنـیای رقابتی امروز بهرهوری بعنوان یک فلسفه و یک دیدگاه مبتنی بر استراتژی بهبود عملیات مهمترین هدف سازمانهای پیشـرو میباشد و یک ضرورت برای رشد اقتصادی و ارتقای سطح زندگی و رفاه یک کشور محسوب میشود. مقدار و نرخ رشد بهرهوری در هر کشور، تأثیر بسزایی در روند متغیرهای کلان اقتصادی در سـطح جهانی دارد. عوامل بسیاری بر بهرهوری تأثیرگذارند که در این بین، نقش دستمزد و تورم میتواند حائز اهمیت فراوانی باشد. هدف پژوهش حاضر، تعیین تأثیر دستمزد و تورم بر بهره وری نیروی کار با استفاده از تکنیک اقتصادسنجی مارکوف سوئیچینگ در 15 کشور منتخب درحال توسعه طی بازه زمانی 2006 تا 2017 میباشد. در این مقاله شاخصهای سرمایهگذاری مستقیم خارجی، سرمایه انسانی، فضای کسب و کار، کنترل فساد و آزادسازی تجاری به عنوان متغیرهای کنترل در مدل لحاظ شدند. نتایج برآوردها حاکی از آن است که، تورم در هر دو رژیم (رونق و رکود) بر بهره وری نیروی کار تأثیر منفی داشته و تأثیر دستمزد بر بهره وری نیروی کار در هر دو رژیم (رونق و رکود)، مثبت است. ولی، در مورد متغیرهای سرمایه گذاری مستقیم خارجی و کنترل فساد، در رژیم اول (رونق) شاهد رابطه مثبت و در رژیم دوم (رکود) شاهد رابطه منفی میباشیم. همچنین جهت بررسیهای دقیقتر، به بررسی رابطه علی تورم و دستمزد با بهرهوری نیروی کار با روش گرنجر پرداخته شده است که نتایج مبین رابطه علیت دوسویه بین متغیرهای مورد بررسی میباشد.
مقاله پژوهشی
اشتغال
لیلا ترکی؛ والا صنیع زاده؛ محمدرضا قاسمی
چکیده
فرآیند اعطایی تسهیلات در استان اصفهان از طریق سامانه کارا از سال 1397 آغاز شده است. بر اساس اطلاعات این سامانه از زمان شروع طرح تا تاریخ 20/10/1400، 3769887.9 میلیون ریال برای 4266 طرح تسهیلات پرداخت شده است. در بین طرحهایی که از طریق پرسشنامه اطلاعات آنها جمعآوری شده است، 7188 شغل تعهد ایجاد داده شده که ایجاد 6914 شغل محقق شدهاست و موفقیت حدود ...
بیشتر
فرآیند اعطایی تسهیلات در استان اصفهان از طریق سامانه کارا از سال 1397 آغاز شده است. بر اساس اطلاعات این سامانه از زمان شروع طرح تا تاریخ 20/10/1400، 3769887.9 میلیون ریال برای 4266 طرح تسهیلات پرداخت شده است. در بین طرحهایی که از طریق پرسشنامه اطلاعات آنها جمعآوری شده است، 7188 شغل تعهد ایجاد داده شده که ایجاد 6914 شغل محقق شدهاست و موفقیت حدود 96 درصدی در مجموع را نشان میدهد. همچنین 82.5 درصد از طرحها به تعهد شغلی خود ایفا نمودهاند. ارزش کلی تسهیلات پرداخت شده 3751 میلیارد ریال بوده که سرانه 542 میلیون ریال برای ایجاد هر شغل محقق شده را بیان میکند.در این راستا این پژوهش با استفاده از نتایج پرسشنامه ها و اطلاعات سامانه کارا و آزمون های t_test و ANOVA عوامل موثر احتمالی بر اشتغال آفرینی طرح ها مورد بررسی قرار می گیرد. بر اساس خروجی این آزمونها و تحلیل صورت گرفته متغیرهای شهرستان اجرای طرح، دستگاه اجرایی، بخش هدف (کشاورزی، صنعت، گردشگری و..)، نوع طرح، تعطیلی بنگاه و حضور دستگاه حمایتی با موفقیت طرح ارتباط داشتهاند.
مقاله پژوهشی
اقتصاد بین الملل
سروالدین فتحی؛ مسعود نونژاد؛ هاشم زارع؛ علی حقیقت
چکیده
چکیدهچگونگی اثرگذاری نوسانات اقتصادی بر متغیرهای کلان اقتصادی در سیاست گذاری حائز اهمیت است.در این مطالعه به بررسی آثار نامتقارن شوک های قیمت نفت و تلاطم نرخ حقیقی ارز بر رشد اقتصادی و تورم در دو گروه از کشورهای صادر کننده و وارد کننده نفت پرداخته ایم.برای این منظور از روش داده های تابلویی در دوره 2018-1990 استفاده کرده ایم. برای محاسبه ...
بیشتر
چکیدهچگونگی اثرگذاری نوسانات اقتصادی بر متغیرهای کلان اقتصادی در سیاست گذاری حائز اهمیت است.در این مطالعه به بررسی آثار نامتقارن شوک های قیمت نفت و تلاطم نرخ حقیقی ارز بر رشد اقتصادی و تورم در دو گروه از کشورهای صادر کننده و وارد کننده نفت پرداخته ایم.برای این منظور از روش داده های تابلویی در دوره 2018-1990 استفاده کرده ایم. برای محاسبه شوک های قیمت نفت از مدل EGARCH استفاده شده است.نتایج نشان می دهد که فرضیه های تحقیق مبنی بر اینکه واکنش رشد اقتصادی و تورم نسبت به شوک های قیمت نفت در هر دو گروه کشورهای صادرکننده و وارد کننده نفتنامتقارن است.همچنین نتایج حاصل از آزمون ها و برآورد الگوها نشان می دهد تلاطم نرخ حقیقی ارز تأثیری منفی ومثبت بر رشد اقتصادی و تورم کشورهای صادر کننده نفتو تاثیری مثبت بر رشد اقتصادی و تورم کشورهای وارد کننده نفت دارد.واژه های کلیدی:شوک های قیمت نفت ، تلاطم نرخ حقیقی ارز ، رشد اقتصادی ،EGARCH
مقاله پژوهشی
اقتصاد منطقه ای
محمد قدیمی؛ محمد سلیمانی؛ سید سجاد موسویان؛ مصطفی یخچالی
چکیده
هدف از این مقاله بررسی ظرفیتها و چالشهای توسعه منطقه مرزی سیستان و راهکارهای توسعه این مناطق در زمینههای مختلف است. این پژوهش با روش تحلیل مضمون انجام شده است و دادهها به روش مشاهده میدانی و مصاحبه عمیق با 14 نفر از خبرگان اجرایی و دانشگاهی جمعآوری شده است.یافتهها نشان میدهد استان سیستان و بلوچستان، ظرفیتهایی از قبیل: انرژیهای ...
بیشتر
هدف از این مقاله بررسی ظرفیتها و چالشهای توسعه منطقه مرزی سیستان و راهکارهای توسعه این مناطق در زمینههای مختلف است. این پژوهش با روش تحلیل مضمون انجام شده است و دادهها به روش مشاهده میدانی و مصاحبه عمیق با 14 نفر از خبرگان اجرایی و دانشگاهی جمعآوری شده است.یافتهها نشان میدهد استان سیستان و بلوچستان، ظرفیتهایی از قبیل: انرژیهای تجدیدپذیر بادی و خورشیدی، همسایگی با کشورهای پاکستان و افغانستان و... را داراست. از سوی دیگر دارای چالشهایی از قبیل خشکسالیهای پیاپی و عدم تأمین حقآبه کشور از طرف افغانستان، حاشیهنشینی و... میباشد. پس از توصیف و تحلیل موارد فوق با روش تحلیل مضمون، برای عبور از چالشها و استفاده از ظرفیتهای منطقه راهحلهایی در حوزههای مختلف ارائه گردیده است؛ از جمله ورود نهادهای شبهدولتی به بخش صنعتی جهت حمایت صنایع نوزاد منطقه، افزایش تعاملات اقتصادی با کشور همسایه در راستای تامین منابع آبی، سرمایهگذاری در بخش آموزش مهارتمحور و...
مقاله پژوهشی
احمد حجاریان
چکیده
مناطق روستایی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه برای مقابله با تاثیر مستقیم و غیرمستقیم این بحران، آمادگی کمتری دارند. لذا هدف این پژوهش ارزیابی اثرات ویروس کرونا بر شاخص های اقتصادی خانوارهای روستایی در شهرستان زاهدان است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش انجام کار توصیفی- تحلیلی است که به دو روش مطالعه کتابخانهای ...
بیشتر
مناطق روستایی، به ویژه در کشورهای در حال توسعه برای مقابله با تاثیر مستقیم و غیرمستقیم این بحران، آمادگی کمتری دارند. لذا هدف این پژوهش ارزیابی اثرات ویروس کرونا بر شاخص های اقتصادی خانوارهای روستایی در شهرستان زاهدان است. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از حیث ماهیت و روش انجام کار توصیفی- تحلیلی است که به دو روش مطالعه کتابخانهای و پیمایشی میدانی انجام می پذیرد. جامعه آماری تحقیق را خانوارهای روستایی شهرستان زاهدان تشکیل میدهد که با توجه به پراکندکی روستاها و تعداد زیاد آنها تعداد 20 روستا به صورت تصادفی به عنوان روستای نمونه انتخاب شدند که بر طبق سرشماری سال 1395، این روستاها جمعا 4456 خانوار برابر با 18365 تن جمعیت داشته است که با استفاده از فرمول کوکران تعداد 354 تن به عنوان نمونه انتخاب شده است. برای تجزیه و تحلیل یافته ها از آزمون تحلیل رگرسیون چندمتغیره و آزمون تی تک نمونهای استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که شاخص های اقتصادی خانوارهای روستایی با میانگین 773/2 پایینتر از وضعیت مطلوب ارزیابی شدهاند. بررسی اثرات همه گیری ویروس کرونا بر شاخص ها و متغیر های اقتصادی خانوارهای روستایی نشان داد که همه گیری ویروس کرونا بیشترین تاثیر را با ضریب بتای 398/0- بر فضای کسب و کار و کمترین تاثیر را با ضریب بتای 147/0 بر متغیر مهاجرت دارد.