اقتصاد ایران
حمید خاوری؛ تقی ابراهیمی سالاری
چکیده
این پژوهش به بررسی تغییرات رشد اقتصادی و همچنین شاخص امنیت اقتصادی در ایران میپردازد. از طریق مدلسازی اعمال یک سیاست انقباضی پولی برای دوره 1400-1367 با استفاده از الگوی خودبازگشت برداری ساختاری (SVAR)، نتایج بدست آمده نشان میدهد که تکانه انقباضی وارده بر رشدحجم نقدینگی کشور، واکنش منفی رشد تولید ناخالص داخلی سرانه را در کوتاهمدت به ...
بیشتر
این پژوهش به بررسی تغییرات رشد اقتصادی و همچنین شاخص امنیت اقتصادی در ایران میپردازد. از طریق مدلسازی اعمال یک سیاست انقباضی پولی برای دوره 1400-1367 با استفاده از الگوی خودبازگشت برداری ساختاری (SVAR)، نتایج بدست آمده نشان میدهد که تکانه انقباضی وارده بر رشدحجم نقدینگی کشور، واکنش منفی رشد تولید ناخالص داخلی سرانه را در کوتاهمدت به دنبال دارد. اما در بلندمدت و به تدریج با کاهش تورم، آثار اولیهی آن تعدیل شده و رشد اقتصادی کشور بهبود مییابد. بر این اساس نسبت فداکاری تولید محاسبه شده برابر 52/3- بدست میآید. بر اساس نتایج پژوهش، منفی بودن نسبت محاسبه شده، به این معنی است که در اقتصاد ایران، اعمال سیاست پولی جهت دستیابی به یک روند تورمی پایینتر، دارای وقفهی اثرگذاری طولانی (حدود پنج سال) میباشد و طی این سالها نهتنها تولید، کاهش اولیه خود را در طول زمان جبران میکند، بلکه به میزان 52/3درصد افزایش نیز مییابد. همچنین در بررسی رابطهی شاخص امنیت اقتصادی با تکانهی منفی سیاست پولی، مشاهده میشود واکنشی منفی در کوتاهمدت دارد که بیشتر بخاطر آثار مستقیم کاهش رشد تولید و همچنین آثار معکوس رشد سطح عمومی قیمتها بر شاخص امنیت اقتصادی است. در بلندمدت کاهش تدریجی تورم منجر به ارتقای شاخص امنیت اقتصادی میشود. نتایج همچنین نشان میدهد هم در کوتاهمدت و هم در بلندمدت مهمترین متغیر اثرگذار بر تغییرات رشد تولید، تکانه حاصل از شاخص امنیت اقتصادی است که اهمیت بسیار زیاد ثبات شرایط اقتصادی اعم از عدم وجود یا کاهش ریسکهای بیکاری و ریسکهای ناشی از نااطمینانیهای تورمی را نشان میدهد.
اقتصاد بین الملل
سروالدین فتحی؛ مسعود نونژاد؛ هاشم زارع؛ علی حقیقت
چکیده
چکیدهچگونگی اثرگذاری نوسانات اقتصادی بر متغیرهای کلان اقتصادی در سیاست گذاری حائز اهمیت است.در این مطالعه به بررسی آثار نامتقارن شوک های قیمت نفت و تلاطم نرخ حقیقی ارز بر رشد اقتصادی و تورم در دو گروه از کشورهای صادر کننده و وارد کننده نفت پرداخته ایم.برای این منظور از روش داده های تابلویی در دوره 2018-1990 استفاده کرده ایم. برای محاسبه ...
بیشتر
چکیدهچگونگی اثرگذاری نوسانات اقتصادی بر متغیرهای کلان اقتصادی در سیاست گذاری حائز اهمیت است.در این مطالعه به بررسی آثار نامتقارن شوک های قیمت نفت و تلاطم نرخ حقیقی ارز بر رشد اقتصادی و تورم در دو گروه از کشورهای صادر کننده و وارد کننده نفت پرداخته ایم.برای این منظور از روش داده های تابلویی در دوره 2018-1990 استفاده کرده ایم. برای محاسبه شوک های قیمت نفت از مدل EGARCH استفاده شده است.نتایج نشان می دهد که فرضیه های تحقیق مبنی بر اینکه واکنش رشد اقتصادی و تورم نسبت به شوک های قیمت نفت در هر دو گروه کشورهای صادرکننده و وارد کننده نفتنامتقارن است.همچنین نتایج حاصل از آزمون ها و برآورد الگوها نشان می دهد تلاطم نرخ حقیقی ارز تأثیری منفی ومثبت بر رشد اقتصادی و تورم کشورهای صادر کننده نفتو تاثیری مثبت بر رشد اقتصادی و تورم کشورهای وارد کننده نفت دارد.واژه های کلیدی:شوک های قیمت نفت ، تلاطم نرخ حقیقی ارز ، رشد اقتصادی ،EGARCH
اقتصاد کلان
هادی کشاورز؛ رمضان حسین زاده
چکیده
نوآوری یکی از عوامل اصلی در دستیابی به رشد اقتصادی پایدار میباشد که علاوه بر اثرات مستقیم بر رشد اقتصادی یک کشور یا منطقه میتواند دارای اثرات سرریزی نیز باشد. بر این اساس هدف این مطالعه بررسی اثرات مستقیم و غیرمستقیم (سرریزی) نوآوری بر رشد اقتصادی در کشورهای گروه دیهشت در دوره زمانی 2012-2021 است. شاخص نوآوری در نظر گرفته شده، شاخص ...
بیشتر
نوآوری یکی از عوامل اصلی در دستیابی به رشد اقتصادی پایدار میباشد که علاوه بر اثرات مستقیم بر رشد اقتصادی یک کشور یا منطقه میتواند دارای اثرات سرریزی نیز باشد. بر این اساس هدف این مطالعه بررسی اثرات مستقیم و غیرمستقیم (سرریزی) نوآوری بر رشد اقتصادی در کشورهای گروه دیهشت در دوره زمانی 2012-2021 است. شاخص نوآوری در نظر گرفته شده، شاخص نوآوری جهانی (Global Innovation Index: GII) بوده و برای بررسی اثرات سرریزی نوآوری از مدل اقتصادسنجی دوربین فضایی (Spatial Durbin Model: SDM) استفاده شده است. همچنین ماتریس وزنی فضایی (W) بین کشورهای مورد مطالعه بر اساس وزن تجار بین کشورها ایجاد شده است. نتایج مدل نشان داده است که همه متغیرهای مدل شامل تشکیل سرمایه، نیروی کار، باز بودن تجاری سرمایهگذاری مستقیم خارجی و نوآوری بر رشد اقتصادی کشورها دارای اثرات مستقیم و معنادار بوده است. تشکیل سرمایه و نوآوری بیشترین ضریب اثرگذاری مستقیم را بر رشد اقتصادی کشورها داشتهاند. بررسی اثرات سرریزی (غیرمستقیم) نشان داده است که نوآوری دارای اثرات سرریزی مثبت و معنادار بر رشد اقتصادی کشورها داشته است.
سمیرا فرج اله زاده؛ احمد صدرایی جواهری؛ سکینه اوجی مهر
چکیده
یکی از اهداف مهمی که کشورها به دنبال تحقق آن هستند، دست یافتن به نرخ رشد اقتصادی بالا است. عوامل مختلفی در رسیدن به این امر مهم دخیل هستند. در این میان، نوآوری در بازارهای مالی بهویژه بازار سهام نقش پراهمیتی را ایفا میکند. ازآنجاییکه تأثیر نوآوری مالی بر رشد اقتصادی در کشورها با توجه به سطح حکمرانی متفاوت است، لذا در این پژوهش ...
بیشتر
یکی از اهداف مهمی که کشورها به دنبال تحقق آن هستند، دست یافتن به نرخ رشد اقتصادی بالا است. عوامل مختلفی در رسیدن به این امر مهم دخیل هستند. در این میان، نوآوری در بازارهای مالی بهویژه بازار سهام نقش پراهمیتی را ایفا میکند. ازآنجاییکه تأثیر نوآوری مالی بر رشد اقتصادی در کشورها با توجه به سطح حکمرانی متفاوت است، لذا در این پژوهش نقش حکمرانی خوب نیز در نظر گرفته شده است. در این مطالعه، نسبت داراییهای صندوق های سرمایهگذاری مشترک به تولید ناخالص داخلی بهعنوان پروکسی نوآوری مالی و متغیر حکمرانی خوب بهعنوان متغیر آستانه انتخاب شده است. بهمنظور بررسی تأثیر نوآوری مالی در بازار سهام بر رشد اقتصادی از دادههای پانل 38 کشور منتخب درحالتوسعه و توسعهیافته طی سالهای 2002 تا 2017 و مدل پانل پویای آستانهای استفاده شده است. نتایج حاکی از آن است که تأثیر نوآوری مالی بر رشد اقتصادی در سطوح پایین و بالای حکمرانی متفاوت است. وقتیکه سطح شاخص حکمرانی خوب از سطح آستانه بیشتر باشد، تأثیر نوآوری مالی بر رشد اقتصادی نیز بیشتر است.
زانا مظفری؛ حسن فرازمند؛ زهرا امیدی
چکیده
چکیده
سرمایهگذاری در مسکن یکی از معمولترین روشهای سرمایهگذاری در ایران است. بخش مسکن و ساختمان دارای ارتباط گسترده با سایر بخشهای اقتصادی است و مسکن سالانه حجم وسیعی از نقدینگی کشور را به خود جذب میکند، به همین دلیل سرمایهگذاری در این بخش از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و میتواند در روند رشد و توسعه کشور سهم بهسزایی ...
بیشتر
چکیده
سرمایهگذاری در مسکن یکی از معمولترین روشهای سرمایهگذاری در ایران است. بخش مسکن و ساختمان دارای ارتباط گسترده با سایر بخشهای اقتصادی است و مسکن سالانه حجم وسیعی از نقدینگی کشور را به خود جذب میکند، به همین دلیل سرمایهگذاری در این بخش از اهمیت بیشتری برخوردار بوده و میتواند در روند رشد و توسعه کشور سهم بهسزایی داشته باشد. در این پژوهش با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم یافته اثر سرمایهگذاری در بخش مسکن بر رشد اقتصادی استانهای ایران طی دوره زمانی 1398-1385 مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد که سرمایهگذاری در مسکن تأثیر مثبت و معنیداری بر رشد اقتصادی استانهای ایران دارد. همچنین سایر نتایج مطالعه حاکی از آن است که وقفه متغیر رشد اقتصادی تأثیر مثبت و معنیدار بر رشد اقتصادی استانهای ایران دارد. متغیرهای سرمایه انسانی، سرمایه فیزیکی و شاخص صنعتی شدن تأثیر مثبت و معنیدار و متغیرهای اندازه دولت و شهرنشینی اثر منفی و معنیدار بر رشد اقتصادی استانهای ایران دارند.
سیدامیر نصری؛ ناصر صفایی؛ علی اقبالی
چکیده
چکیدهبحث در مورد فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)، اهمیت و نقش آن در رشد و پیشرفت اقتصادی کشورها یکی از مباحث مهم توسعۀ اقتصادی است. درواقع موتور محرکۀ جهانیشدن در عرصه فرهنگ، سیاست، اقتصاد و اجتماع را میتوان بهنوعی فناوری اطلاعات و ارتباطات دانست که در ظهور جامعۀ شبکهای و آگاهی بین کشوری بسیار مؤثر بوده و عامل محرک ایجاد بازارهای ...
بیشتر
چکیدهبحث در مورد فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT)، اهمیت و نقش آن در رشد و پیشرفت اقتصادی کشورها یکی از مباحث مهم توسعۀ اقتصادی است. درواقع موتور محرکۀ جهانیشدن در عرصه فرهنگ، سیاست، اقتصاد و اجتماع را میتوان بهنوعی فناوری اطلاعات و ارتباطات دانست که در ظهور جامعۀ شبکهای و آگاهی بین کشوری بسیار مؤثر بوده و عامل محرک ایجاد بازارهای جهانی است. شرکتهای کوچک و متوسط با توجه به رشد و توسعه پژوهشهای آکادمیک در حوزه فناوریهای برتر، در تشویق کارآفرینی و شکوفایی اقتصادی کشورها نقش مهمی ایفا میکنند. بنابراین پاسخ به این سؤال ضروری است که چه عواملی سبب موفقیت این شرکتهای حوزۀ فناوری اطلاعات و ارتباطات خواهند شد. در این پژوهش عوامل مؤثر بر موفقیت شرکتهای فناوری اطلاعات و ارتباطات بررسی شده است. به همین منظور در تحقیق حاضر عوامل موفقیت ابن شرکتها با استفاده از روش تئوری فازی اولویتبندی شده است. در این راستا 21 شاخص در 5 دستۀ مختلف با استفاده از نظرات خبرگان و تحقیقات پیشین در ایران و سایر کشورها استخراج شد و در یکی از شهرهای نزدیک پایتخت ایران (قم) مورد ارزیابی قرار گرفت. هدف این تحقیق، ارزیابی تأثیر عوامل و شاخصهای بومی در موفقیت شرکتهای فعال در این حوزه و مقایسۀ آن با فاکتورهای کلیدی عمومی در سایر نقاط جهان با استفاده از روش تحلیل سلسله مراتبی فازی (FAHP) است. نتایج بهدستآمده نشان میدهد که عوامل مدیریتی و درونسازمانی، عوامل تکنولوژیکی و بازاریابی، هزینههای مالی، سیاستهای دولت و شاخصهای بومی به ترتیب بهعنوان مهمترین شاخصهای اصلی و مشارکت کارکنان و کارگروهی، تمرکز بر نیازهای مشتری، وضعیت اقتصادی کشور، تعارض منافع شرکتهای خصوصی و دولتی و صنعتی بودن استان به ترتیب بهعنوان مهمترین زیر شاخصهای موفقیت شرکتهای این حوزه نقش ایفا میکنند.
علی طهمورث پور؛ مهدی بهنامه؛ محمود هوشمند؛ حسن تحصیلی
چکیده
چکیده
بررسی علمی و تجربی انجام شده حاکی از این هستند که کشورهایی با سیستم مالی بهتر و پیشرفته رشد اقتصادی سریع و پایدارتری در بلند مدت دارند. به همین دلیل بررسی رابطه بین بیمه و رشد اقتصادی دارای اهمیت بهسزایی است. لذا این مقاله به دنبال بررسی رابطه علّی بین رشد اقتصادی و رشد بیمههای زندگی در کشورهای منطقه منا در سالهای ۱۹۹۴-۲۰۱۷ ...
بیشتر
چکیده
بررسی علمی و تجربی انجام شده حاکی از این هستند که کشورهایی با سیستم مالی بهتر و پیشرفته رشد اقتصادی سریع و پایدارتری در بلند مدت دارند. به همین دلیل بررسی رابطه بین بیمه و رشد اقتصادی دارای اهمیت بهسزایی است. لذا این مقاله به دنبال بررسی رابطه علّی بین رشد اقتصادی و رشد بیمههای زندگی در کشورهای منطقه منا در سالهای ۱۹۹۴-۲۰۱۷ میباشد. با توجه به هدف اصلی پژوهش حاضر یعنی «ارزیابی ارتباط علّی بین رشد اقتصادی و رشد بیمه زندگی و میزان اثرگذاری آنها»، ابتدا برای بررسی جهت علیت بین رشد فعالیتهای بیمه زندگی و رشد اقتصادی از مدل علیت دمترسکو و هرلین(DH) برای دادههای ترکیبی استفاده شده است که نتایج بهدست آمده حاکی از تأثیر دوطرفه رشد اقتصادی و رشد صنعت بیمه است؛ بنابراین جهت تعیین میزان اثرگذاری از الگوی معادلات همزمان استفاده گردید که نتایج نشان دهنده تأثیر مثبت و قابل توجه رشد اقتصادی بر روی صنعت بیمه عمر و همچنین تأثیر صنعت بیمه عمر بر رشد اقتصادی بود. با توجه به اینکه رشد اقتصادی کشورها منجر به درآمدهای سرانه بیشتر و در پی آن سبب افزایش تقاضا برای بیمههای زندگی میشود لذا نشان دادن جایگاه صنعت بیمه در تقویت رشد اقتصادی میتواند باعث حمایت بیشتر کشورهای منطقه از این صنعت شود. در این راستا پیشنهاد میگردد که با توسعه قوانین مربوط به بیمههای زندگی و حمایت از شرکتهای بیمه و همچنین فرهنگسازی در بین مردم جامعه، به رشد این رشته بیمه کمک گردد.
حسین محمدی؛ علیرضا ثانی حیدری
چکیده
کارآفرینی با ایجاد نوآوری، طراحی، تنوع تولید محصولات و افزایش کارایی و رقابت بنگاهها، میتواند آثار قابلتوجهی بر رشد اقتصادی داشته و رشد اقتصادی بالاتر باعث افزایش انگیزه نوآوری و دانش افراد کارآفرین میشود. همچنین در ادبیات اقتصادی، ارتباط بین رشد اقتصادی و کارآفرینی به عوامل نهادی گره خورده است؛ بنابراین، این پژوهش به دنبال ...
بیشتر
کارآفرینی با ایجاد نوآوری، طراحی، تنوع تولید محصولات و افزایش کارایی و رقابت بنگاهها، میتواند آثار قابلتوجهی بر رشد اقتصادی داشته و رشد اقتصادی بالاتر باعث افزایش انگیزه نوآوری و دانش افراد کارآفرین میشود. همچنین در ادبیات اقتصادی، ارتباط بین رشد اقتصادی و کارآفرینی به عوامل نهادی گره خورده است؛ بنابراین، این پژوهش به دنبال بررسی آثار متقابل کارآفرینی و رشد اقتصادی با تأکید بر کیفیت عوامل نهادی با استفاده از الگوی معادلات همزمان در دادههای ترکیبی برای دو گروه از کشورهای OECD و OPEC طی بازه زمانی 2000-2016 است. نتایج تحقیق نشان داد که متغیرهای رشد اقتصادی و کارآفرینی اثرات مثبت و معنیداری بر یکدیگر دارند و همچنین متغیر کیفیت نهادی نیز، اثر مثبتی بر ارتباط این دو مؤلفه داشته که این اثرگذاری برای گروه کشورهای OPEC در مقایسه با کشورهای OECD بیشتر بوده است. برای کشورهای OECD متغیرهای امید به زندگی، نرخ رشد تشکیل سرمایه ثابت و رشد نیروی کار اثر مثبت و کل مخارج دولت اثر منفی بر رشد اقتصادی دارند. برای کشورهای OPEC نیز متغیرهای رشد نیروی کار اثر مثبت و متغیر کل مخارج دولت اثر منفی بر رشد اقتصادی دارند. درنهایت نتایج نشان داد برای هر دو گروه کشورها، متغیرهای اعتماد به توانایی و مهارت و پوشش اعتباری بخش خصوصی اثر مثبت و متغیر تعداد مراحل رسمی شروع یک کسبوکار اثر منفی بر کارآفرینی داشته است. با توجه به نتایج تحقیق، تشویق انگیزه کارآفرینی، ایجاد زمینه مساعد برای رشد بخش خصوصی واقعی در اقتصاد، کاهش مراحل شروع کسبوکار در راستای بهبود زمینه ایجاد کارآفرینی جهت افزایش رشد اقتصادی پیشنهاد میگردد.
علی احمدپور کچو؛ نظر دهمرده
چکیده
آنچه که بهعنوان کلید اصلی رشد در ادبیات اخیر مورد توجه قرار گرفته است، دو مفهوم کیفیت نهادها و توسعه مالی است. کیفیت نهادی شرط لازم و ضروری برای ارتقای توسعه مالی بوده و سیاستگذاران کشورها میبایست سیاستهای مناسبی در جهت بهبود وضعیت حکمرانی اتخاذ نمایند تا توسعه مالی منجر به رشد اقتصادی گردد. هدف اصلی این مطالعه، بررسی تأثیر ...
بیشتر
آنچه که بهعنوان کلید اصلی رشد در ادبیات اخیر مورد توجه قرار گرفته است، دو مفهوم کیفیت نهادها و توسعه مالی است. کیفیت نهادی شرط لازم و ضروری برای ارتقای توسعه مالی بوده و سیاستگذاران کشورها میبایست سیاستهای مناسبی در جهت بهبود وضعیت حکمرانی اتخاذ نمایند تا توسعه مالی منجر به رشد اقتصادی گردد. هدف اصلی این مطالعه، بررسی تأثیر توسعه مالی و کیفیت نهادی بر رشد اقتصادی کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی طی سالهای 2002 تا 2014 با استفاده از روش GMM دادههای تابلویی پویا است. در این تحقیق از میانگین ساده وزنی شش شاخص اظهارنظر و پاسخگویی، ثبات سیاسی و عدم وجود خشونت، کارآمدی حکومت، کیفیت نظم و مقررات، حکومت قانون و کنترل فساد بهعنوان شاخص نهادی به کار برده شده و برای شاخص ترکیبی توسعه مالی از میانگین وزنی 18 متغیر که دادههای آن از بانک جهانی استخراج شده گردید، استفاده شده است. نتایج حاصل از این پژوهش دلالت بر این دارد که توسعه مالی و کیفیت نهادی تأثیر مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی کشورهای مورد بررسی داشته است. علاوه بر این، اثر تعاملی توسعه مالی و نهادی نشان داد در کشورهای توسعهیافته، توسعه مالی به دلیل ساختار مناسب نهادی موجب بهبود رشد اقتصادی میگردد.
صادق بافنده ایمان دوست؛ علی مفیدی
چکیده
شاخص رقابتپذیری (GCI)، از 113 نشانگر تشکیل شده است. این نشانگرها در 12 رکن نهادها، زیرساخت، فضای کلان اقتصادی، بهداشت و آموزش ابتدایی، آموزش تکمیلی، کارایی بازار کالا، کارایی بازار کار، توسعه بازار مالی، آمادگیهای فناوری، اندازه بازار، تکامل کسب و کار و نوآوری گروهبندی شده است. 12 رکن مذکور نیز در سه زیرشاخص نیازهای اساسی، افزایش ...
بیشتر
شاخص رقابتپذیری (GCI)، از 113 نشانگر تشکیل شده است. این نشانگرها در 12 رکن نهادها، زیرساخت، فضای کلان اقتصادی، بهداشت و آموزش ابتدایی، آموزش تکمیلی، کارایی بازار کالا، کارایی بازار کار، توسعه بازار مالی، آمادگیهای فناوری، اندازه بازار، تکامل کسب و کار و نوآوری گروهبندی شده است. 12 رکن مذکور نیز در سه زیرشاخص نیازهای اساسی، افزایش دهنده کارایی و نوآوری و عوامل تکامل که سه مرحله اصلی توسعه میباشند، قرارگرفتهاند. در این مطالعه، میزان تأثیر شاخص رقابتپذیری بر رشد اقتصادی کشورهای برگزیده اندازهگیری شده است. برای این کار، داده-های 42 کشور جهان در دوره 2014-2010 بهصورت پانل دیتا جمعآوری و مدل ارائه شده، برآورد گردیده است. نتایج برآورد مدل نشان میدهد که تأثیر نمره شاخص رقابتپذیری بر رشد اقتصادی کشورهای توسعه یافته برگزیده مثبت و معنی دار بوده و میزان آن به ازای 10% افزایش در نمره شاخص رقابتپذیری 32588/17 درصد از رشد اقتصادی است. این مقدار برای کشورهای در حال توسعه برگزیده و نوظهور 49522/15 است.
محمد جعفری؛ ابوالقاسم گلخندان؛ صاحبه محمدیان منصور؛ اعظم السادات میری
چکیده
این مقاله با استفاده از مدل رگرسیون انتقال ملایم پانلی (PSTR) بهعنوان یکی از برجستهترین مدلهای تغییر رژیمی، تأثیر آستانهای بدهیهای خارجی را بر رشد اقتصادی کشورهای گروه D8 طی دورۀ زمانی 1991 تا 2013 مورد بررسی قرار داده است. به این منظور از متغیر بدهیهای خارجی کل بهصورت درصدی از تولید ناخالص داخلی بهعنوان شاخص بار بدهی و متغیر ...
بیشتر
این مقاله با استفاده از مدل رگرسیون انتقال ملایم پانلی (PSTR) بهعنوان یکی از برجستهترین مدلهای تغییر رژیمی، تأثیر آستانهای بدهیهای خارجی را بر رشد اقتصادی کشورهای گروه D8 طی دورۀ زمانی 1991 تا 2013 مورد بررسی قرار داده است. به این منظور از متغیر بدهیهای خارجی کل بهصورت درصدی از تولید ناخالص داخلی بهعنوان شاخص بار بدهی و متغیر انتقال استفاده شده است. نتایج آزمون خطیبودن، قویاً وجود رابطۀ غیرخطی بین متغیرهای مورد مطالعه را نشان میدهد. هچنین لحاظنمودن یک تابع انتقال با یک پارامتر آستانهای که بیانگر یک مدل دورژیمی است، برای تصریح رابطه غیرخطی بین متغیرهای مورد مطالعه کفایت میکند. نتایج نشان میدهد که حد آستانهای 12/34 درصد است و پارامتر شیب نیز 83/1 برآورد شده است. در رژیم اول بدهیهای خارجی تأثیر منفی اندکی بر رشد اقتصادی دارد که پس از عبور از حد آستانهای، در رژیم دوم این تأثیرگذاری منفی افزایش مییابد. لذا بدهیهای خارجی نهتنها نقش برجستهای در تسریع رشد اقتصادی کشورهای گروه D8 ایفا نمیکند؛ بلکه افزایش آن مانعی در جهت رشد اقتصادی این کشورهاست.
غلامرضا زمانیان؛ جواد هراتی؛ حجت تقی زاده
چکیده
یکی از چالش های اساسی پیش روی اغلب کشورهای درحال توسعه شیوه های تامین مالی کسری بودجه و اثرات آن بر رشد اقتصادی این کشوها می باشد. انتخاب ابزارهای تامین مالی مخصوصا بدهی ها برای توسعه سریع اقتصادی و آگاهی از تاثیر این سیاست ها بر متغیرهای کلان اقتصادی از اهمیت به سزایی برخوردار است. نحوه تامین مالی کسری بودجه، کلید اصلی اصلاحات بخش ...
بیشتر
یکی از چالش های اساسی پیش روی اغلب کشورهای درحال توسعه شیوه های تامین مالی کسری بودجه و اثرات آن بر رشد اقتصادی این کشوها می باشد. انتخاب ابزارهای تامین مالی مخصوصا بدهی ها برای توسعه سریع اقتصادی و آگاهی از تاثیر این سیاست ها بر متغیرهای کلان اقتصادی از اهمیت به سزایی برخوردار است. نحوه تامین مالی کسری بودجه، کلید اصلی اصلاحات بخش مالی است. هدف از این مطالعه برآورد کمی اثرات بدهی های خارجی و کسری بودجه و صادرات بر رشد اقتصادی ایران و مجموعه ای از کشورهای در حال توسعه می باشد. برای این منظور از داده های پانلی دوره ی 2013-2003 و روش تخمین گشتاورهای تعمیم یافته (GMM) استفاده شده است. نتایج بیانگر آن است که، بدهی های خارجی بلندمدت و کسری بودجه دارای اثر منفی معنی دار بر رشد اقتصادی کشورهای در حال توسعه است. اما صادرات و بدهی های خارجی کوتاه مدت دارای تاثیر مثبتی بر رشد اقتصادی کشورهای درحال توسعه دارد.
مجید آقایی؛ مهدیه رضاقلی زاده
چکیده
در این مطالعه کوشش می شود تا به مساله قدیمی انرژی و رشد اقتصادی با استفاده از روش های جدید اقتصادسنجی در بخش های مختلف اقتصاد ایران پرداخته شود. این مطالعه در چارچوب مدل تصحیح خطای پانل چند متغیره (PECM) و آزمون های هم انباشتگی و علیت پانل به بررسی رابطه بلندمدت و کوتاه مدت بین مصرف انرژی و رشد ارزش افزوده در بخش های مختلف اقتصادی کشور، ...
بیشتر
در این مطالعه کوشش می شود تا به مساله قدیمی انرژی و رشد اقتصادی با استفاده از روش های جدید اقتصادسنجی در بخش های مختلف اقتصاد ایران پرداخته شود. این مطالعه در چارچوب مدل تصحیح خطای پانل چند متغیره (PECM) و آزمون های هم انباشتگی و علیت پانل به بررسی رابطه بلندمدت و کوتاه مدت بین مصرف انرژی و رشد ارزش افزوده در بخش های مختلف اقتصادی کشور، با در نظر گرفتن قیمت انرژی طی دوره زمانی 1369 تا 1389 می پردازد. برآورد ضرایب بلندمدت با استفاده از روش های حداقل مربعات معمولی پویا (DOLS)و حداقل مربعات معمولی تعدیل شده کامل (FMOLS) و برآورد ضرایب کوتاه مدت و روابط علیت با استفاده از روش گروه میانگین ادغام شده (PMG) انجام شده است.نتایج بدست آمده بیانگر این است که افزایش (کاهش) مصرف انرژی در بخش های مختلف کشور منجر به افزایش (کاهش) رشد ارزش افزوده در آنها می شود، در نتیجه با توجه به این رابطه دو سویه ، فرضیه بازخورد در این تحقیق مورد تائید قرار می گیرد. تاثیر افزایش قیمت انرژی بر رشد اقتصادی بخش های مختلف در کوتاه مدت نیز منفی ولی در بلندمدت مثبت می باشد.
حسن رضایی؛ مصطفی سلیمی فر
چکیده
توسعه بازارهای مالی به عنوان یکی از عوامل مهم در فرایند رشد اقتصادی همواره مورد توجه اقتصاددانان بوده است . هدف این مقاله مطالعه رابطه بین توسعه مالی منطقه ای و رشد اقتصاد ی است . برای این منظور با استفاده از آمارهای استانی طی سال های 1390-1379 به صورت ترکیبی از تکنیک هم انباشتگی پانل برای آزمون و تخمین رابطه تعادلی بلند مدت بین متغیرها ...
بیشتر
توسعه بازارهای مالی به عنوان یکی از عوامل مهم در فرایند رشد اقتصادی همواره مورد توجه اقتصاددانان بوده است . هدف این مقاله مطالعه رابطه بین توسعه مالی منطقه ای و رشد اقتصاد ی است . برای این منظور با استفاده از آمارهای استانی طی سال های 1390-1379 به صورت ترکیبی از تکنیک هم انباشتگی پانل برای آزمون و تخمین رابطه تعادلی بلند مدت بین متغیرها استفاده شده است . نتایج نشان دهنده وجود روابط تعادلی بلند مدت بین متغیرها است . در کوتاه مدت از متغیر توسعه بورس به متغیر توسعه بانکی رابطه علیت وجود ندارد اما در مورد سایر متغیرها در کوتاه مدت و بلندمدت رابطه علیت دو طرفه وجود دارد . در بلند مدت نوسانات مربوط به تولید ناخالص داخلی عمدتاً توسط تولید ناخالص داخلی(70/59%) ، تکانه های مربوط به بخش بورس(74/29%) ، بیمه (07/10%) و مقدار ناچیزی توسط متغیر توسعه بانکی (49/0%) توضیح داده می شود .
حسن حیدری؛ رقیه علی نژاد
چکیده
این مطالعه به بررسی تأثیر شاخص های کارایی دولت و توسعه مالی بر رشد اقتصادی در هشت کشور بزرگ اسلامی موسوم به گروه دی هشت (D-8) طی دوره زمانی 2012-1996 می پردازد. بدین منظور، پس از انجام آزمون ایستایی متغیرها، از روش حداقل مربعات غیرخطی (NLS) برای تخمین مدل استفاده شده است. نتایج حاصل در این گروه کشورها با رد فرضیه خطی بودن، یک مدل دو رژیمی با اندازه ...
بیشتر
این مطالعه به بررسی تأثیر شاخص های کارایی دولت و توسعه مالی بر رشد اقتصادی در هشت کشور بزرگ اسلامی موسوم به گروه دی هشت (D-8) طی دوره زمانی 2012-1996 می پردازد. بدین منظور، پس از انجام آزمون ایستایی متغیرها، از روش حداقل مربعات غیرخطی (NLS) برای تخمین مدل استفاده شده است. نتایج حاصل در این گروه کشورها با رد فرضیه خطی بودن، یک مدل دو رژیمی با اندازه آستانه ای 192/0 را برای شاخص کارایی دولت در کشورهای تحت بررسی پیشنهاد می نماید. نتایج تخمین مدل رگرسیونی انتقال ملایم تابلویی (PSTR) بیانگر تأثیرگذاری مثبت شاخص های کارایی دولت و توسعه مالی بر رشد اقتصادی، البته با شدت بیشتر در مقادیر بالاتر از حد آستانه ای محاسبه شده برای شاخص کارایی دولت می باشد. علاوه بر این، متغیرهای مخارج تحصیل و شاخص باز بودن اقتصاد در هر دو رژیم تأثیر مثبت، متغیر صادرات مواد خام کشاورزی در رژیم اول تأثیر منفی و در رژیم دوم تأثیر مثبت و نرخ تورم نیز در هر دو رژیم تأثیر منفی بر رشد اقتصادی دارد. بنابراین می توان بیان کرد که بهبود کارایی دولت و توسعه مالی و داشتن دستگاه های اداری کارآمد و نیز بانک ها و بازارهای مالی کارآمد در کشورهای عضو گروه دی هشت، منجر به افزایش رشد و توسعه اقتصادی در این کشورها خواهد شد.
روح اله بابکی؛ مصطفی سلیمی فر
چکیده
چکیده
تولید، فرایندی است که بر اساس آن، یک فعالیت تولیدی به برخی شرایط (قبل از شروع تولید و بعد از شروع تولید) نیاز دارد. یکی از مهمترین شرایط لازم برای شروع تولید، محیط کسبوکار مناسب است و یکی از مهمترین عواملی که باید پس از شروع تولید - در حین فرایند تولید و در زمان عرضه محصول و صادرات آن- مهیا گردد، آزادی اقتصادی است. ازاینرو، ...
بیشتر
چکیده
تولید، فرایندی است که بر اساس آن، یک فعالیت تولیدی به برخی شرایط (قبل از شروع تولید و بعد از شروع تولید) نیاز دارد. یکی از مهمترین شرایط لازم برای شروع تولید، محیط کسبوکار مناسب است و یکی از مهمترین عواملی که باید پس از شروع تولید - در حین فرایند تولید و در زمان عرضه محصول و صادرات آن- مهیا گردد، آزادی اقتصادی است. ازاینرو، این مقاله به دنبال بررسی نقش محیط کسبوکار و آزادی اقتصادی بر رشد اقتصادی در 30 کشور منتخب در طی سال های 2004 تا 2013 است. نتایج برآوردها با استفاده از روش داده های تابلویی نشان می دهد که محیط کسبوکار و آزادی اقتصادی، تأثیر مثبت و معناداری بر رشد اقتصادی دارند. همچنین، نتایج حاصل از آزمون برابری دو ضریب نشان می دهد که اثرگذاری آزادی اقتصادی نسبت به محیط کسبوکار بر رشد اقتصادی بیشتر است.
کلیدواژه: محیط کسبوکار، آزادی اقتصادی، رشد اقتصادی، داده های تابلویی
طبقهبندی JEL : K20، O41، O50، C23.
میکائیل عظیمی
چکیده
یکی از مفاهیمی که همواره مورد توجه صاحبنظران توسعه قرار داشته، (عدم) تعادل بوده است؛ عدم تعادلی که در برشهای بخشی (به طور مشخص میان کشاورزی و صنعت؛ خدمات در آن مقطع هنوز به وضعیت برتر دست نیافته بود)، اجتماعی (میان شهر و روستا)، اقتصادی (میان تولید و مصرف یا تولید سنتی و تولید مدرن) و منطقهای (میان مرکز و پیرامون) شناسایی شده و در تقابل ...
بیشتر
یکی از مفاهیمی که همواره مورد توجه صاحبنظران توسعه قرار داشته، (عدم) تعادل بوده است؛ عدم تعادلی که در برشهای بخشی (به طور مشخص میان کشاورزی و صنعت؛ خدمات در آن مقطع هنوز به وضعیت برتر دست نیافته بود)، اجتماعی (میان شهر و روستا)، اقتصادی (میان تولید و مصرف یا تولید سنتی و تولید مدرن) و منطقهای (میان مرکز و پیرامون) شناسایی شده و در تقابل با یکدیگر و اثرات آنها بررسی شدند. اما علیرغم تلاشهای نظری و تجربی فراوان در تحقق توسعهای موزون (دارای عدم تعادل منطقهای کمتر)، کشورهای بسیاری از آسیبها، مخاطرات و دشواریهای برآمده از عدم تعادل منطقهای رنج میبرند.
این مقاله درصدد آن است تا به موضوع عدم تعادل منطقهای (تمرکز منطقهای) پرداخته و رابطه میان رشد در سطح ملی (کلان) و تمرکز منطقهای را مورد ارزیابی قرار دهد. در این راستا ابتدا با مرور نظریات ارائه شده در حوزه توسعه، تلاش شده تا پاسخ این نظریهها به رابطه مورد بحث شناسایی شود. سپس در ادامه با استفاده شده از تحلیل دادههای ثانویه، به ارزیابی این رابطه به صورت کمی اقدام کرده است. نتایج حاصل شده نشان میدهند که بحث عدم تعادل منطقهای در ادبیات متعارف اقتصادی از جایگاه اندکی برخوردار است. اما رویکردهای رقیب و غیرمتعارف، این موضوع را در کانون توجه قرار دادهاند. از طرف دیگر محاسبه شاخصها و تحلیل دادههای موجود حکایت از آن دارند که تمرکز منطقهای در ایران روندی افزایشی (هر چند بطئی) داشته و همبستگی منفی میان تمرکز منطقهای و رشد اقتصادی در سطح ملی، قابل انتظار است.
محمد طاهر احمدی شادمهری؛ اعظم قزلباش؛ محمد دانش نیا
چکیده
چکیده
همواره رشد اقتصادی بالا مورد توجه سیاستگذاران و متولیان امور قرارگرفته که در این زمینه راهکارهایی برای رسیدن به این موضوع پیشنهاد شده است. انرژی به عنوان یکی از نهاده های تولید محسوب می شود و تاثیر آن بر رشد اقتصادی محسوس است. در این مطالعه، به بررسی رابطه علّیت بین مصرف انرژی، رشد اقتصادی و قیمت ها در میان کشورهای عضو گروه آسه ...
بیشتر
چکیده
همواره رشد اقتصادی بالا مورد توجه سیاستگذاران و متولیان امور قرارگرفته که در این زمینه راهکارهایی برای رسیدن به این موضوع پیشنهاد شده است. انرژی به عنوان یکی از نهاده های تولید محسوب می شود و تاثیر آن بر رشد اقتصادی محسوس است. در این مطالعه، به بررسی رابطه علّیت بین مصرف انرژی، رشد اقتصادی و قیمت ها در میان کشورهای عضو گروه آسه آن، طی دوره زمانی 2008-1978 پرداخته شده است. برای این منظور از آزمون های ریشه واحد پانلی، هم انباشتگی پانلی و مدل تصحیح خطای برداری پانلی استفاده گردیده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان می دهد در این گروه از کشورها رابطه هم جمعی بین مصرف انرژی، رشد اقتصادی و رشد قیمت ها وجود ندارد. اما رابطه هم جمعی بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی وجود دارد. از طرفی، رابطه علیت بلند مدت دوطرفه ای بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی وجود دارد. همچنین رابطه علیت در کوتاه مدت به صورت یک طرفه و از مصرف انرژی به رشد اقتصادی است.
کلید واژه ها : رشد اقتصادی، مصرف انرژی، رابطه علّیت، آسه آن، مدل تصحیح خطای برداری.
طبقهبندی JEL: Q1، D57، C67
علیرضا عرفانی
چکیده
مقایسه اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر رشد اقتصادی
کشورهای توسعه یافته و توسعه نیافته منتخب
علیرضا عرفانی
استادیار گروه اقتصاد دانشگاه سمنان
سعیده اکبرزاده تبریک
کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه سمنان
محمد نوده فراهانی
کارشناس ارشد دانشگاه علامه طباطبایی
تاریخ دریافت :7/10/91 تاریخ پذیرش:17/5/91
چکیده
مطالعات دهه 1990 میلادی ...
بیشتر
مقایسه اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات بر رشد اقتصادی
کشورهای توسعه یافته و توسعه نیافته منتخب
علیرضا عرفانی
استادیار گروه اقتصاد دانشگاه سمنان
سعیده اکبرزاده تبریک
کارشناس ارشد اقتصاد دانشگاه سمنان
محمد نوده فراهانی
کارشناس ارشد دانشگاه علامه طباطبایی
تاریخ دریافت :7/10/91 تاریخ پذیرش:17/5/91
چکیده
مطالعات دهه 1990 میلادی درارتباط با اثر فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT ) بر رشد اقتصادی کشورهای توسعه یافته، منجر به ارائه و ظهور رابطه ای مثبت و قوی بین این دو شد و با اندکی تاخیر این رابطه، در برخی از کشورهای در حال توسعه نیز ظاهرگردید؛ اما چگونگی تاثیر آن در این کشورها که فضای رقابتی لازم را ندارند و از زیر ساخت های ضعیفی برخوردارند، جای بحث دارد. مقاله حاضر به بررسی و مقایسه اثر ICT بر رشد اقتصادی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه منتخب، با توجه به مطالعات Quah(2003) و Pojola(2002) می پردازد. در برآورد الگوی تجربی رشد اقتصادی این دو گروه از کشورها، از داده های سرمایه گذاری در ICT، موجودی سرمایه، نیروی کار، تعداد ثبت نام کنندگان در تحصیلات عالی و میزان سرمایه گذاری مستقیم خارجی و از روش panel-data در دوره 2006-1995استفاده شده است. با توجه به مقایسه ای بودن روش بررسی، از یک متغیر مجازی در الگو استفاده شده است. نتایج، حاکی از تاثیر مثبت و معنی دار بین رشد اقتصادی و فناوری اطلاعات و ارتباطات در این دوره می باشد که در کشورهای توسعه یافته این ارتباط قوی تر بوده است.
کلید واژه ها: فناوری اطلاعات و ارتباطات ( ICT )، رشد اقتصادی، سرمایه گذاری در ICT
محمد حسین حسین زاده بحرینی
چکیده
ﺗﺄثیر مقررات کسبوکار بر رشد اقتصادی
(در منتخبی از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه)
محمد حسین حسین زاده بحرینی*
استادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد
محمد علی فلاحی
دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد
فاطمه عرفانی جهانشاهی
کارشناس ارشد اقتصاد
تاریخ دریافت:20/6/90 تاریخ پذیرش 19/1/91
چکیده
امروزه بنگاههای اقتصادی ...
بیشتر
ﺗﺄثیر مقررات کسبوکار بر رشد اقتصادی
(در منتخبی از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه)
محمد حسین حسین زاده بحرینی*
استادیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد
محمد علی فلاحی
دانشیار گروه اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد
فاطمه عرفانی جهانشاهی
کارشناس ارشد اقتصاد
تاریخ دریافت:20/6/90 تاریخ پذیرش 19/1/91
چکیده
امروزه بنگاههای اقتصادی در راهاندازی، بهکارگیری عوامل تولید و دیگر مراحل یک کسبوکار با قوانین و مقررات زیادی مواجهاند. به نظر میرسد مقررات دستوپاگیر اداری در محیط کسب وکار، یکی از موانع مهم تولید و سرمایهگذاری محسوب میشود. در کشورهای مختلف جهان، بهبود محیط کسبوکار و رفع موانع بخش خصوصی، به عنوان یک راهبرد اقتصادی شناخته شده است.با توجه به اهمیت موضوع، در این مقاله جهت بررسی تأثیر قوانین و مقررات کسبوکار بر رشد اقتصادی، شاخصی با عنوان «سختی مقررات کسبوکار» با استفاده از دادههای بانک جهانی ساخته شده است. برآورد الگو به روش دادههای تابلویی برای نمونه 62 کشور طی سالهای 2003-2006 انجام شده است. نتایج حاصل از برآوردهای رگرسیونی نشان میدهد مقررات سخت و پیچیده کسبوکار بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب تأثیر منفی میگذارد.
کلید واژهها: محیط کسبوکار، مقررات کسبوکار، رشد اقتصادی، دادههای تابلویی.
طبقه بندی JEL:C23, G18, K20
مهیندخت کاظمی؛ مصطفی سلیمی فر؛ سعید سبزه محمدیه
چکیده
چکیده
هدف مقاله حاضر، تحلیل اثر آزادسازی تجاری بر رشد اقتصادی تعدادی از کشورهای در حال توسعه از طریق ارزیابی مقایسهای تأثیر سیاستهای درونگرا و برونگرای تجاری بر رشد آنهاست. این مقایسه از طریق تقسیمبندی کشورها به دو گروه کلی کشورهای درونگرا و برونگرای تجاری و چهار زیر گروه: کشورهای با سیاست کاملاً برونگرای تجاری، کشورهای ...
بیشتر
چکیده
هدف مقاله حاضر، تحلیل اثر آزادسازی تجاری بر رشد اقتصادی تعدادی از کشورهای در حال توسعه از طریق ارزیابی مقایسهای تأثیر سیاستهای درونگرا و برونگرای تجاری بر رشد آنهاست. این مقایسه از طریق تقسیمبندی کشورها به دو گروه کلی کشورهای درونگرا و برونگرای تجاری و چهار زیر گروه: کشورهای با سیاست کاملاً برونگرای تجاری، کشورهای با سیاست برونگرای تعدیل شده، کشورهای با سیاست درونگرای تعدیل شده و در نهایت کشورهای با سیاست کاملاً درونگرای تجاری، صورت گرفته است. در مطالعة حاضر با استفاده از روش تحلیل داده های تلفیقی و رگرسیون داده های تابلویی و با استفاده از روش اثرات ثابت، نشان داده شده است که آزادسازی تجاری بر رشد اقتصادی این کشورها تأثیر مثبت داشته و محدودیت های تجاری سبب کند شدن آهنگ اقتصادی آنها خواهد شد. همچنین نتایج نشان میدهند کشورهای با سیاست برونگرای تجاری رشد بهتری نسبت به کشورهایی دارند که دارای سیاست درونگرا هستند. از طرف دیگر در میان کشورهای با سیاست برونگرای تجاری، کشورهایی که سیاست برونگرای تعدیل شده را انتخاب نمودهاند، نتیجه بهتری را تجربه کردهاند.
کلید واژهها: سیاست درونگرای تجاری، سیاست برونگرای تجاری، رشد اقتصادی، دادههای تلفیقی، رگرسیون داده های تابلویی
مژگان معلمی
چکیده
چکیده
عدم تمرکز فرایندی است که در آن، امور محلی، خارج از حوزه فعالیت دولت مرکزی و توسط مقامات محلی اداره میگردد. امروزه یکی از روشهایی که اغلب کشورهای جهان برای بهبود کارایی بخش عمومی برگزیدهاند، اجرای سیاست تمرکز زدایی است. در این مقاله با استفاده از تحلیلهای هندسی- که از نوآوریهای مقاله حاضر بهشمار میرود- یک الگوی اقتصاد ...
بیشتر
چکیده
عدم تمرکز فرایندی است که در آن، امور محلی، خارج از حوزه فعالیت دولت مرکزی و توسط مقامات محلی اداره میگردد. امروزه یکی از روشهایی که اغلب کشورهای جهان برای بهبود کارایی بخش عمومی برگزیدهاند، اجرای سیاست تمرکز زدایی است. در این مقاله با استفاده از تحلیلهای هندسی- که از نوآوریهای مقاله حاضر بهشمار میرود- یک الگوی اقتصاد سنجی جهت بررسی تأثیر اجرای سیاست تمرکز زدایی بر رشد اقتصادی معرفی میگردد. الگوی مذکور با توجه به شرایط اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور برای ایران بومی شده و با محاسبه شاخصهای مناسب جهت بررسی تأثیر اجرای سیاستهای تمرکز زدایی برنامه سوم توسعه کشور بر رشد اقتصادی تخمین زده میشود. نتایج تخمین نشان میدهد با وجود آن که توزیع اختیارات میان استانهای مختلف کشور منطبق با تئوریهای موجود نبوده، ولی افزایش شاخص تمرکز زدایی در مجموع، تأثیر مثبتی بر رشد اقتصاد ملی داشته است.
کلید واژهها: تمرکز زدایی، دولتهای محلی، رشد اقتصادی، برنامه سوم توسعه کشور.
طبقه بندی JEL: H72، O41، C13.